ЧӀилихъ
ЧӀилихъ (урус. Чилик) — Дагъустан республикадин СтӀал Сулейман районда авай тунвай хуьр.
Тунвай хуьр
|
География
дуьзар хъувунХуьр СтӀал Сулейман райондин рагъакӀидай пата, райондин юкь тир Кьасумхуьрелай 16 км яргъал чка кьунва.
Тарих
дуьзар хъувунХуьруь бине кьунвай тарих малум туш. ТӀварцӀикай баянар гун малум туш.
Хуьрелай рагъэкъечӀдай пата, Мехкергъ хуьруьн мукьув, дегь заманадин кӀвалерин харапӀаяр амукьнавай «Сув» тӀвар алай чка ава. Са вахтунда ина инсанар яшамиш хьайи гъвечӀи хуьр хьтин чка авай. Мумкин я, ЧӀилихъ хуьр сифте а чкада арадал атанай, ахпа агьалияр Макан-вацӀун дугундиз куьч хьанвай.
XIX виш йисуз ЧӀилихъ хуьр вири Куьре округдихъ галаз Урусат империядин гъилик акатзава. Империядик квай чӀавуз, хуьр Дагъустан вилаятдин Куьре округдин Котур - Куьредин наибвалдиз талукь тир. КӀеле, Хъпуьхъ, ЦицӀигъ ва КуркӀурхуьр хуьрерихъ галаз ЦицӀигърин хуьруьнжемятдик акатзавай.
1966 йисуз агьалияр Курхуьруьз куьч хьайидилай кьулухъ, хуьр терг хьанвай.
Агьалияр
дуьзар хъувунКуьч жедалди хуьруьн агьалийрин вири лезгияр, суни — мусурманар тир. 1886 йисан агьалияр сиягьдиз къачунин нетижайрин малуматрив кьурвал, хуьре 63 майишатар авай, агьалийрин кьадар 340 кас тир: 199 итим ва 141 паб.[1] Куьч жедалди хуьре 60 кьван кӀвалер авай.
Хуьре гуьгъуьнин сихилар яшамиш жезвай: Чангалар, Празар, Тетешар, Бахлияр.
Агьалияр малдарвилив, хуьруьн майишатдив ва кеспи ийиз шегьерриз фидай лежбербилив алахънавай.
Алай чӀавуз хуьр ичӀизва.
ТӀвар-ван авай ксар
дуьзар хъувунЧӀилихъ — алим ва халкьдин арада чирвилер чукӀурдай зари ЧӀилихъ Абдулгьамидан хайи хуьр я (XIX виш йис).