КӀеле

КӀеле (урус. Келе) — Дагъустан республикадин СтӀал Сулейман районда авай тунвай хуьр.

Тунвай хуьр КӀеле урус. Келе Уьлкве УрусатУрусат Федерациядин субъект ДагъустанДагъустан Муниципал район СтӀал Сулейман район Агьалияр 0 кас Миллетар лезгияр Динар суьнни - мусурманар Сятдин чӀул UTC+4 Телефондин код +7 87236 Автомобилдин код 05

География

Хуьр СтӀал Сулейман райондин рагъакӀидай пата, райондин юкь тир Кьасумхуьрелай тахминан 17,5 км яргъал чка кьунва.

Тарих

КӀеле дегь хуьр я. Адан къерехра ислам диндилай вилик девирдин кучудунар амукьнава. Хуьруькай садлагьай малуматар алимри Кьурагь хуьруьн цӀуру мискӀиндин цлан къванел алай Кьурагь жемятдин карта къалурзавай кхьинрай къачунвай. И къван 1356 йисаз талукь я.

Хуьр алай чка кьакьан танарин тарарин тамарив бул я, ина пипин ва мегъуьн тарар, гьверши ва къавах тарар, гъулцин ва верхьи тарар кьакьан жезва, ничхирар, вагьши гьайванар ва жуьреба — жуьре емишар пара ава. ГъвечӀи вацӀарилай хкатзавай булахринни чешмейрин булвал и чкадиз кьетӀен иервал гузва. Амма КӀелейрин килигиз лайихвал авай тӀебиятдин кьилин чкаяр — кьве чарчар я, абурукай садан кьакьанвал 40 метр кьван я. И чилериз гьамиша артух дикъет гудай вирида. 1886 йисуз Урусатдин пачагьдин къарардив, КӀеле хуьруьз ва адан къваларив галай муькуь хуьрериз талукь тир тамар Урусат гьукуматдин мал — мулк хьиз адан иесивилик акатнай. Адалай кьулухъ тамуз казакри килигзавай. Гилани тамун патав галай никӀин тӀвар «Урусрал» я. Фад заманарилай инихъ КӀеле хуьруьз «ЧатӀ-легъв» тӀвар алай, вилик, мумкин я анжах гатуз, кӀелевияр чеб яшамиш жезвай, чка талукь я. И чкада лап 1960 — й йисарал кьван кьул — шалман чӀугвадай завод кӀвалахзавай.

XIX виш йисуз КӀеле хуьр вири Куьре округдихъ галаз Урусат империядин гъилик акатзава. Империядик квай чӀавуз, хуьр Дагъустан вилаятдин Куьре округдин Котур - Куьредин наибвалдиз талукь тир. КуркӀурхуьр, Хъпуьхъ, ЦицӀигъ ва ЧӀилихъ хуьрерихъ галаз ЦицӀигърин хуьруьнжемятдик акатзавай.

1965 йисуз хуьруьнвияр Мегьарамдхуьруьн райондин Уружба хуьруьз куьчарнай.

Агьалияр

Куьч жедалди хуьруьн агьалийрин вири лезгияр, суни — мусурманар тир. 1886 йисан агьалияр сиягьдиз къачунин нетижайрин малуматрив кьурвал, хуьре 59 майишатар авай, агьалийрин кьадар 410 кас тир: 209 итим и 201 паб.

КӀеле хуьре, ЧатӀ-легъв чкадихъ галаз санал, 80 кӀвал авай ва ругуд асул сихилар яшамиш жезвай: Купулар, Гьасанар, Арабар, Штулар, Яхулар, СикӀер ва гьакӀни абурук агатнавай гъвечӀи сихилар. Гьар сихилдиз вичин регъв авай. Штулар сихилдиз талукь тир Мукаилан регъв муькуьбурулай иллаки тафават аваз тир.

Алай чӀавуз хуьр ичӀизва.

ТӀвар-ван авай ксар

• Исмаилов Абдуселим Абумислиман хва — лезги шаир ва кхьираг.

ЭлячӀунар

• СтӀал Сулейман райондин официал сайтуна КӀеле хуьруькай куьруь малуматар