Советский (Мегьарамдхуьруьн район)

Советский
Уьлкве	Урусат
Федерациядин субъект	Дагъустан
Муниципал район	Мегьарамдхуьруьн
Хуьруьнсовет	«Советский»
Виликан тӀварар	Мамраш
АПдин кьакьанвал	гьуьлуьн дережадилай ; 226 м
Агьалияр	4331 кас (2013)
Миллетар	лезгияр
Динар	суни - мусурманар
Сятдин чӀул	UTC+4
Телефондин код	+7 87235
Почтунин индекс	368791
Автомобилдин код	05
Код ОКАТО	82 237 000 010
Космосдай акунар	www.wikimapia.org
	Магьачкъала Советский
	Мегьарамдхуьр Советский

Советский (урус. Советское) — Дагъустан республикадин Мегьарамдхуьруьн районда авай, «Советский хуьруьнсоветдик» акатзавай хуьр. Хуьруьнсоветдин администрациядин юкь ва сад тир хуьр я.

География

Хуьр Мегьарамдхуьруьн райондин рагъэкъечӀдай пата, СтӀал Сулейман райондихъ галаз сергьятдин мукьвал, райондин юкь тир Мегьарамдхуьрелай 14 км яргъал, «М-29 Къавкъаз» авто рекьел ала.

Тарих

Хуьруьн бине, суван-чувудрин дегь Мамрач ва ХенжелкӀеле хуьрер алай чкадал, суван лезги хуьрерай куьч хьанвайбуру кутунвай. XX виш йисан 1960-й йисара чувудар хуьряй тамамвилелди куьч хьана хъфенай ^[1]. Асул гьисабдалди Ахцегь ва Кьурагь райондин кьакьан суван хуьрерай иниз эгьлийрин куьч хьунар 1953 йисуз гатӀумнай. Сифте Ахцегь райондин Ялцугъ, Филискъар ва Филифар хуьрер, гуьгъуьнлайни Кьурагь райондин тек сад тир яхулрин хуьр — Бурши Макьар хуьр куьч хьанвай. Эхиримжи цӀуд йисарин къене Советский хуьруьз Мегьарамдхуьруьн райондин — Мамрач, ХенжелкӀеле, Магьмутахуьр, ЦӀелегуьн хуьрер, ва СтӀал Сулейман райондин Агъа Къартасрин агьалидин са пай ва Рутул райондин чара-чара мулкар куьч хьанвай.

Агьалияр

2013 йисан агьалияр сиягьдиз къачунин малуматрив кьурвал хуьре 4331 касди уьмуьр гьалзавай ^[2]. 2012 йисан малуматрив кьурвал, хуьруьн агьалияр 4269 кас тир ^[3]. 2002 йисан малуматриз килигна, хуьруьн агьалияр 3926 кас тир ^[4]. Агьалидин вири лезгияр, суни - мусурманар я. Хуьре урбанизациядин, яни хуьряй шегьерриз куьч хьунин процесс йигиндаказ физвайвиляй хуьруьн агьалидин кьадар йисандивай тӀимил жезва.

2002 йисан малуматрив кьурвал хуьруьн миллетрин состав ^[5]:

лезгияр — 3820 кас (97,3 %)
урусар — 68 кас (1,7 %)
яхулар — 19 кас (0,5 %)
масабур — 19 кас (0,5 %)

Экономика ва инфратуькӀуьрун

Советский хуьр Кьибле Дагъустандин виридалайни абад хуьрерикай сад я. Ам генпландив кьурвал туькӀуьрзавай, гьяркьуь ва дуьз куьчеяр, хъсан ери авай кьве гьавадин кӀвалер, дараматарни объектар. Хуьре Гьукуматдин Садхьанвай кархана «Фрунзенский» (ГУП), почтадин идара, сагърунин амбулатория, культурадин КӀвал, кьве аялрин бахчаяр, мискӀин, Республикадин краеведениедин музей ва хуьруьн виридалайни иер дарамат тир — Советский хуьруьн умуми чирвилерин юкьван мектебдин пуд гьавадин дарамат кардик ква.

Хуьре, Кьибле Дагъустанда виридалайни хъсан ва абад спорткомплекс ава. 2004 йисуз мектебдин краевединиедин музей цӀийикӀа туьхкӀуьрна Республикадин краевединиедин музей арадал гъанвай.

2008 йисан августдиз хуьре, штат 10 касдикай ибарат тир «Гьукуматдин контроль кьиле тухвайла юриспруденциядиз талукь тир ксарин ва предпринимательрин гьакьар хуьзвай региондин тешкилат» туькӀуьрнай. Идарадин кӀвалахдик Дагъустандин Агъул, Ахцегь, Хив, Кьурагь, Рутул, Дукъузпара, СтӀал Сулейман, Мегьарамдхуьруьн район, Табасаран, Дербент районар ва Дагъустандин ЦӀаяр шегьер акатзава.^[6]

Баянар

ЭлячӀунар

Советский хуьруьн ЮЧМ
Евреи Восточного Кавказа Архивация 30 май 2008 йисан.

[1] Мамраш Российская еврейская энциклопедия

[2] 33. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 г.

[3] Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 г.

[4] Мегьарамдхуьруьн район. ФЛНК

[5] 2002 йисан Мегьарамдхуьруьн агьалияр сиягьдиз къачунин нетижаяр

[6] Лезги Газет, №33, 14 август 2008, стр. 21

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]