Филискъар
Филискъар (урус. Филидзах) — Дагъустан республикадин Ахцегь районда авай гадарнавай хуьр.
 Тунвай хуьр
|
.svg)
Этимология
дуьзар хъувунХуьруьн несилри «Филисим» са итимдин тӀвар тирди лугьузва, и хуьруьн бине кутур касдин тӀвар. И кьиса агъсакъалрин эхтилатрини тестикьарзава.
География
дуьзар хъувунХуьр Ахцегь райондин рагъэкъечӀдай пата, райондин администрациядин юкь тир Ахцегь хуьрелай 12 км яргъал, Шалбуздагъ цӀиргъинин рагъэкъечӀдай патан хушал, МугъулахвацӀ кӀамун вине кьилихъ гала. Хуьруьн патав галай сувариз филискъвийри Несенпел ва Курсукул лугьудай.
Тарих
дуьзар хъувунXVI виш йисалай 1839 йисал кьван хуьр Дукъузпарадин азад жемиятдик квай [1].
1839 йисуз Филискъар Урусат империядин гъилик акатнай. Урусат империядик квай чӀавуз ам Дагъустан вилаятдин Самур округдин Дукъузпара наибвалдиз талукь тир. КӀурукӀун ва Ялцугъ хуьрерихъ галаз Ялцугърин хуьруьн-жемиятдик квай.
1929 йисуз хуьр цӀийз арадал гъайи Ахцегь райондик кутунай.
1953 йисуз Филискърин агьалияр Мегьарамдхуьруьн райондин Советский хуьруьз куьчарнай [2].
Хуьруьн кьилихъ сурарин къванерал тийижир чӀалалди кхьинар алай цӀуру сурар ава.
Агьалияр
дуьзар хъувун1869 йисуз хуьре 270 кас агьалияр авай, абурукай 147 — итим, 123 — дишегьли. Хуьре 33 мягьлеяр авай.
1886 йисан Урусатдин Империядин агьалияр сиягьриз къачунин нетижайриз килигна, хуьре 273 касди уьумуьр ийизвай [3]. Вири лезгияр, суни-мусурманар тир.
Хуьруьнвийри малар-лапагар хуьнилай гъейри, лежбервилел ва муькуь крарал алахънай. Мисал патал, кӀарасдин устӀарвал, къелехъанвал хьтин кеспияр хуьре вилик фенай. Семед, Зейнал, Къазиагьмед стхаяр хуьруьн магьир къелехъанар тир, Ферзалиев Идаят, Гуьлмегьамед — чекмехъанар, Сеидагьмедов Къужабубани Умаров Мелик рак-дакӀар расзавай устӀарар тир.
Филискъвияр пуд сихилриз пай хьанай: Къаримар, Кецинар ва Качкъалабар.
Алай чӀавуз хуьре касни амач, дараматар харапӀайриз элкъвена.
Баянар
дуьзар хъувунЭлячӀунар
дуьзар хъувун- Хуьрер «ХарапӀаяр»(кьейи элячӀун)