Къутунхъар
Къутунхъар (урус. Гдынк) — Дагъустан республикадин Ахцегь районда авай кьакьан сувун хуьр. «Ахцегьрин» хуьруьнсоветдик акатзава.
 Хуьр
|
.svg)
ГеографияДуьзар хъувун
Хуьр Ахцегь райондин кефер пата, райондин администрациядин юкь тир Ахцегь хуьрелай 8 км яргъал, Гельмец-Ахцегь цIиргъинин кеферпатан гуьнедал ала. Къутунхърай агъада авай КьакІар, Калук, Луткун, Хуьруьг, Цуругъ хуьрер акваз жеда.
Хуьруьн кьилихъ Несен-пел сув (1870 м) хкаж жезва. Къутунхърилай рагъакIидай пата, тамари кIевнай ва гзаф булахарни чешмеяр авай, чкадин эгьлийри Мисув лугьудай сув ава. Хуьрелай рагъэкъечIдай пата Югъвал мигьий лугьудай мублагь суван чка ава. Адетдалди и чилерал техилдин магьсулар цазвайди я.
Хуьре ва адан къваларив гвай чкаяр:
- Булахар: Ужан, Верхьер, Кьулаж, КIанажв, ЛуьртIуь, Яргъар, Къайи ятарин булах, ШайтIан булах.
- ТIебиатдин сергьятар: ЧIуру хуьр, Сув, Мигьий.
- КIамар: ЧIехи кIам, ШайтIан кIам, Къулух кIам, Эрех кIам, ЖуртIаман кIам, Верхер кIам. Ва гьакIни суван кIукI — ЧIутIар кIукI.
ТарихДуьзар хъувун
XIX виш йисуз Къутунхъар вири Самур округдихъ галаз Урусат империядин гъилик акатзава. Империядик квай чIавуз, хуьр Дагъустан вилаятдин Самур округдин Ахцегьпара наибвалдиз талукь тир. КьакІар хуьруьхъ галаз КьакІарин хуьруьнжемятдик акатзавай.
Къутунхъ райондин виридалайни дегь хуьрерикай я, 2005 йисуз ина хуьруьн 1000 йис тамам хьайи вахт къейднай.
АгьалиярДуьзар хъувун
Йисариз килигна Къутунхърин агьалийрин дегиш хьунин динамика:
| Йис | 1886 | 2002 | 2010 |
| Агьалияр | 364 [1] | ↘ 266 [2] | ↗ 400 [3] |
2010 йисан агьалияр сиягьриз къачунин нетижариз килигна хуьре 400 касди уьмуьр ийизвай. Вири лезгияр, суни-мусурманар я.
Вишелай пара Къутунхъвийри хуьруьн сергьятрилай анихъ уьмуьр ийизва.
ИнфраструктураДуьзар хъувун
Муниципалитетдин умуми чирвилерин мектеб ва мискIин кIвалахзава.
Хуьруьнвийрин кеспиярДуьзар хъувун
Агьалийрин асул кеспи малдарвал, гъилелди ли расун ва кавалар гьасил авун я.
ТIвар-ван авай ксарДуьзар хъувун
- Агъакеримов Шихмурад — лезги шаир.
- Сулейман аль-Лакзи (XIII виш йис) — Къизил Ордадин пачагьрин кIвале къуллугъзавай мусурманрин виридлайни зурба кардаррикай сад.
- Магьарам-эфенди ал-Ахты — XVIII виш йисан кьведлагьай паюна уьмуьр авур лезги шаир ва алим.
- Абдуллаев Мегьди — лезги шаир.
- Саидов Алирза Уьзеиран хва — СтIал Сулейманан тIварунихъ галай премиядин лауреат, лезги зари.
БаянарДуьзар хъувун
- ↑ Население Ахтыпаринского наибства в 1886 году
- ↑ Данные Всероссийской переписи населения 2002 года: таблица № 02c. Численность населения и преобладающая национальность по каждому сельскому населенному пункту.
- ↑ 33. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2010 г.