Хъуьлер
Хъуьлер (урус. Хуля) — Дагъустан республикадин Ахцегь районда авай гадарнавай сувун хуьр.
 Тунвай хуьр
|
.svg)
Хуьруьн тӀварцӀикай
дуьзар хъувунХъуьлер тӀвар къуьлер (къуьл) гафуникай арадал атанвайди я.
География
дуьзар хъувунХуьр Ахцегь райондин кефер пата, райондин администрациядин юкь тир Ахцегь хуьрелай 9 км яргъал, Самур цӀиргъинин кьиблепатан хушарал ала.
Тарих
дуьзар хъувунXVI виш йисалай 1839 йисал кьван хуьр Ахцегьпарадин азад жемиятдик акатзавай «Ахцегьпара - 1» хуьрерин жемиятдик квай.
1839 йисуз Хъуьлер вири Самур округдихъ галаз Урусат империядин гъилик акатнай. Империядик квай чӀавуз, хуьр Дагъустан вилаятдин Самур округдин Ахцегьпара наибвалдиз талукь тир. ЦӀуру Хкем хуьруьхъ галаз Хкемрин хуьруьн-жемиятдик квай.
1929 йисуз хуьр цӀийз арадал гъайи Ахцегь райондик кутунай. Вилик хуьре 700-лай пара майишатар авай. XIX виш йисан сифтейра чилин уьцӀуьнрин себебдилай хуьруьнвийрин чӀехи пай маса чкадиз куьч хьанай, амма куьч тахьана амукьайбуру хуьреалай 3,5 км яргъал ЦӀийи Хъуьлер арадал гъанай, гьана 400 майишатар авай. Хуьр вичин мублагь чилерив, тежриба авай лежберрив, Куйбышеван тӀварунихъ галай девлет авай колхоздив, иер мискӀиндив ва араб чӀалан алимрив машгьур тир.
Ватандин ЧӀехи дяве чӀавуз фронтдиз 80 хъуьлуьви рекье гьатнай, абурукай вирини-вири 7 кас элкъвена хтанай.
1951 йисуз 400 майишатрикай хуьре вирини-вири 70 майишат амай ва 1960 йисуз абуру хайи сувар эбеди яз гадарна хъфенай. Хъуьлуьвийрин гзафбуру Дагъустандин ЦӀаяр шегьерда уьмуьр ийизва.
Хуьруьн мукьув къванцин ящикай авай дегь сурар ава [1]
Агьалияр
дуьзар хъувун1886 йисан Урусатдин Империядин агьалияр сиягьриз къачунин нетижайриз килигна, хуьре 359 касди уьумуьр ийизвай [2]. Вири лезгияр, суни-мусурманар тир.
Алай чӀавуз хуьре касни амач, дараматар харапӀайриз элкъвена.
Баянар
дуьзар хъувун- ↑ Фонд «Лезгины» — Ахтынский район Архивация 13 август 2020 йисан.
- ↑ Население Ахтыпаринского наибства по сёлам в 1886 году
ЭлячӀунар
дуьзар хъувун- Хуьрер «ХарапӀаяр»(кьейи элячӀун)