Экен
Экен (урус. Экендиль) — Дагъустан республикадин СтӀал Сулейман районда авай, «КӀварчагърин» хуьруьнсоветдик акатзавай хуьр.
Хуьр
|
География
дуьзар хъувунХуьр СтӀал Сулейман райондин кеферда, райондин юкь тир Кьасумхуьрелай 9 км яргъал, иер КӀварчагъ дугунда чка кьунвайди я. Мукьвал алай хуьрер: Зизик, НуьцӀуьгъ.
Тарих
дуьзар хъувунХуьр арадал атай тарих малум туш. ТӀварцӀикай баянар гун мумкин туш.
Хуьрелай 3 км кьибле пата, кьакьан чкадал, архиологиядин имарат — «ЦӀуру Экен» тӀвар алай фад заманада инсанар яшамиш хьайи чка ава. ЦӀуру Экендин рагъакӀидай патан къерехда ава мискӀиндилай рагъакӀидай пата НуьцӀуьгъви Абдулкериман пӀир - мавзолей ава. 1963 йисуз ЦӀуру Экендин эгьлияр кьулувалдиз куьч хьана гилан Экен хуьр арадал гъанвай.
XIX виш йисуз Экен хуьр вири Куьре округдихъ галаз Урусат империядин гъилик акатзава. Империядик квай чӀавуз, хуьр Дагъустан вилаятдин Куьре округдин Кьибле - Табасарандин наибвалдиз талукь тир. Зизик, Имамкъулидхуьр ва КӀварчагъ хуьрерихъ галаз КӀварчагърин хуьруьнжемятдик квай.
Агьалияр
дуьзар хъувунАлай чӀавуз хуьруьн 134 кӀвале 439 кас яшамиш жезва. Агьалидин вири лезгияр, суьнни - мусурманар я. 1886 йисан агьалияр сиягьдиз къачунин нетижайрин малуматрив кьурвал, хуьре 36 майишатар авай, агьалийрин кьадар 183 кас тир: табасаранар — 11 (6,0%), лезгияр — 172 (94,0%). [1]