Къайтагъ район

Къайтагъ район (урус. Кайтагский район, дарг. Хайдакъла райун) — Урусат Федерациядин Дагъустан республикада авай муниципалитетдин район.

Муниципалитетдин район Къайтагъ район урус. Кайтагский район дарг. Хайдакъла райун Уьлкве УрусатУрусат Федерациядин субъект ДагъустанДагъустан Администрациядин юкь Маджалис Къенепатан паюнар 16 муниципалитетар акатзава Райондин кьил Умаров Али Джамалутдинович Бине кьунва 1929 йис Майдан 678.24 км² Агьалияр ↗ 32 372 кас (2015) Миллетар къайтагъар, къумукьар Динар суни - мусурманар Къайтагъ район Дагъустандин картадал Къайтагъ район Сятдин чӀул UTC+4 Телефондин код +7 87238 Автомобилдин код 05 Код ОКТМО 82623000 Официал сайт элячӀун

Администрациядин юкь — Маджалис хуьр я.

География

Район Дагъустан Республикадин кьибле пата ала ва Къаякент, Табасаран, Дербент, Агъул, Сергокъала ва Дахада районрихъ галаз са сергьятра ава.

Райондин чилерин майдан — 678.24 км² я.

Тарих

ДагЦИК-ан 22.11.1928 тарихдин 4-й сессиядин къарардалди, виликан Къайтагъ-Табасаран округдин чилерал Къайтагъ район арадал гъанвай. 1963 йисуз райондин чилерик терг авунвай Дахада райондин чилер кутунвай. 1965 йисуз район виликан сергьятра гуьнгуьна хутунай.

Агьалияр

Йисариз килигна Къайтагъ райондин агьалийрин дегиш хьунин динамика:

Йис	2002	2011	2012	2013	2014	2015
Агьалияр	26 870	↗ 31 615	↗ 31 722	↗ 32 003	↗ 32 113	↗ 32 372

Райондин агьалидин асул пай дарги халкьарин группадик акатзавай къайтагъар, тӀимил пайни къумукьар я.

2002 йисан Вири Урусатдин агьалияр сиягьдиз къачунин нетижайрин малуматриз килигна, Къайтагъ райондин миллетрин сиягь :

Халкь	Кьадар, кас	Пай вири агьалидикай, %
къайтагъар	24 277	90,35 %
къумукьар	2 390	8,89 %
урусар	50	0,19 %
табасаранар	41	0,15 %
аварар	24	0,09 %
азербайжанар	23	0,09 %
муькуьбур	65	0,24 %
вири санлай	26 870	100,00 %

Администрациядин паюнар

Райондик 16 муниципалитетдин образование (хуьруьнсоветар) акатзава .

Къайтагъ райондин хуьруьнсоветар ва абурук акатзавай хуьрер, (къалин шрифтдив администрациярин юкьвар къалурнава);

1. «Агьмедкент» хуьруьнсовет — Агьмедкент, Иричи, Сурхачи ва Чахдикна
2. «Баршамай» хуьруьнсовет — Баршамай, Газия
3. «Варсит» хуьруьнсовет — Варсит, Бажлук ва Сурхавкент)
4. «Гулли» хуьруьнсовет — Гулли
5. «Джавгат» хуьруьнсовет — Джавгат, Рука
6. «Джибахни» хуьруьнсовет — Джибахни, Кулегу, Машаты ва Хадаги
7. «Джинаби» хуьруьнсовет — Джинаби
8. «Джирабачи» хуьруьнсовет — Джирабачи, Гульды, Лища, Дакниса ва Сургия
9. «Карацан» хуьруьнсовет — Карацан, Карталай
10. «Кирки» хуьруьнсовет — Кирки, Турага ва Шиланша
11. «Кирцик» хуьруьнсовет — Кирцик, Пиляки ва Шурагат
12. «Маджалис» хуьруьнсовет — Маджалис, Хунгия ва Родниковый
13. «Санчи» хуьруьнсовет — Санчи
14. «Чумли» хуьруьнсовет — Чумли
15. «Шиляги» хуьруьнсовет — Шиляги, Джигия, Дуреги, Кулиджа, Адага ва Мижигли
16. «Янгикент» хуьруьнсовет — Янгикент, Маллакент, ЦӀийи Барша ва Тумеллер

Абдашка, Биркли, Гурмиша, Цибарчи ва муькуь хуьрерин эгьлияр, чеченар депортация авурдалай кьулухъ 1944 йисуз Шурагат райондиз куьчарнай. Чеченриз элкъвена ватандиз хкведай ихтияр гайила кьулухъ, 1957 йисуз даргияр элкъвена чпин чилерал хтанвай амма и хуьрер цӀийи кьилелай туьхкӀуьр тавуна гадарнай.

Килигиз лайихвал авай чкаяр

Райондин чилерал аялриз ял ядай пуд лагеряр, 64 архитектурадин имарат, 44 тарихдин имарат, 26 харусенятдин ва культурадин имаратар ва 49 археологиядин имаратар ава. Район, тарарин къимет авай жуьреяр экъечӀзавай тамарив девлетлу я.

ЭлячӀунар

• Дагъустан Республикадин президентдин сайтуна Къайтагъ райондикай малуматар Архивация 11 ноябрь 2013 йисан.
• Къайтагъ райондин официал сайт Архивация 19 август 2013 йисан.
• Къайтагъ райондин шикилар