Агъа Лакар (КцӀар район)

И терминдин муькуь манаярни ава, килига: Агъа Лакар.

Хуьр Агъа Лакар(Лекар) Уьлкве АзербайжанАзербайжан Регион Къуба-Хъачмаздин экономикадин регионКъуба-Хъачмаздин экономикадин регион Муниципал район КцӀар Хуьруьнсовет «Агъа Лакарин» хуьруьнсовет Агьалияр 1 725 кас (2010) Миллетар лезгияр Динар суни - мусурманар Сятдин чӀул UTC+4, +5 Телефондин код +994 23 Почтунин индекс AZ 3800 Автомобилдин код 38 Космосдай акунар Google Map Агъа Лакар(Лекар) Баку

Агъа Лакар (Лекар) (азер. Aşağı Ləgər) — Азербайжан республикадин КцӀар районда авай хуьр. «Агъа Лакарин» хуьруьнсоветдик акатзава. Хуьруьнсоветдин кьилин хуьр я.

География

Хуьр КцӀар райондин рагъэкъечӀдай пата, Хъачмаз райондихъ галаз сергьятдин мукьвал, райондин кьилин шегьер тир КцӀар шегьердилай 6 км яргъал ала.

Агъа Лакарин мягьлейрин тӀварар (ойконимар): Агъа мягьле, Вини мягъле, Дере мягьле, КӀамун мягьле.

Тарих

Агъа Лакар хуьруьн тарихдикай ва тӀварцикай эхтилатар фейила, дисскусияр арадал къвезва. Са бязи алимри хуьруьн бине эхиримжи виш йисан къене кутунвайди ва дегь тарихдиз талукь туширди субут ийизва. Муькуьбуру и фикир таб тирди лугьузва.

И хуьруьн бине кутунвайбур Дагъустан республикадин Мегьарамдхуьруьн райондин Гилияр хуьряй куьч хьана атанвайбур тир чӀал субутарзавай ксарни авайди я. Абуру Лакар ва Гилияр хуьрерин нугъатрин мукьвавал шагьид яз къалурзава.

Хуьруьн чилера авай тарихдин имаратар, хуьруьн дегьвал тестикьарзава. Мисал паталай, «Рушарин кӀунтӀар» тӀвар авай къеле хьтин чкади субутарзава хьи, и чилера 4 — 8 виш йисарани инсанри уьмуьр ийизвай.

Гьакъикъи яз, хуьруьн тӀвар лезги тайифадикай арадал атанвайди я. Антик тарихдал кӀвалахзавай Страбондин, Геродотдин ва мсб. тестикьзавай фикирриз килигна, Алпанда 26-дилай пара тайифаяр авай. Алимри фадлай субутнава хьи, и тайифайрин вири лезги ва лезги чӀалан тайифаяр тир. Шак авачиз и хуьруьн тӀвар дегь чӀаван лезги Лег тайифадикай арадал атанвайди я. Ва тарихдин вакъиаррин таъсирдай «Лег + ар» гаф «Лак + ар» гафуниз дегиш хьанва.

Хуьруьн тӀвар урусрин «лагерь» гафуникай арадал атанвайди тир лугьузвай фикир шак авачиз гъалатӀ тир фикир я, вучиз лагьайтӀа Къавкъаздиз урусар 19 — й виш йисан сифте кьилера атанвайди я ва абур къведалди хуьр тӀвар галачиз тушир.

Агьалияр

Йисариз килигна Агъа Лакар хуьруьн агьалийрин дегиш хьунин динамика:

Йис	2010
Агьалияр	1 725

2010 йисан агьалияр сиягьриз къачунин нетижайриз килигна хуьре 1 725 касди уьмуьр ийизвай. Вири лезгияр, суни-мусурманар я.

Агъа Лакара агъадихъ галай сихилрин веледри уьмуьр ийизва: Айибанбур, Сеферанбур, Пириманбур, Тагьиранбур, СикӀер, Шухунар, Шагьабасар .

Тарихдин имаратар

Хуьрерин тарих чируниз кьетӀен роль, эпиграфиядин имаратар — сурун винел алай къванерал алай ва цӀуру кӀвалерин цларал алай кхьинри къугъвазва. Лакарин сурар чал сифтегьан кӀалубда агакьнач, сурарин чӀехи пай тӀебиатдин вакъиайрин эсердай чкӀанва. ГьакӀни, Совет гьукуматди гьукум тухузвай береда, «Дин — халкьдин терьяк я» лозунгар галаз диндин аксиниз женгер тухувай чӀавуз, и сурарин чӀехи пай терг авунай ва абурун чкадал цӀийи дараматар эцигнай. Амукьнавай сурарин садан — кьведан кьилин къванцел кучукнавай инсанрин кьиникьин 1762 йис кӀелиз хьана. ГьакӀни адан винел гапурдин, тфенгдин, чекмейрин ва лампадин суратар атӀанвай. Лакар хуьруь тарихдин имаратрин арада кьетӀен чка «Агъаханд кӀунтӀ» ва «Рушарин кӀунтӀар» хьтин дегь чӀаван имаратри кьунва. Хуьруьн тарихдин муькуь имаратрикай сад — цӀуру мискӀин я. МискӀиндин цларал авай кхьинрикай чир хьана хьи, адан бине 1904 — й йисуз кутунай.

ТӀвар-ван авай ксар

Хуьряй Ашуг Яхья, Гьажи Кази-Мегьемад хьтин тӀвар-ван акай ксар акъатнавайди я.

1941—1945-й йисара Ватандин ЧӀехи Дяведа лакарвиярни иштирак авунай. Са шумуд виш лакарви фронтдиз фенай. ЦӀудриз орденарни медалар пишкешнай, 112 кас дяведай хтаначир.

• Мирзебегов Азиз Абдулмиран хва — лезги шаир, публицист ва таржумачи.