Эмиррин Валентин Аллагьяран хва
Эмиррин Валентин Аллагьяран хва (4 декабрь 1914 — 10 сентябрь 1942) — Яру Армиядин капитан, 926-й терг ийидай авиациядин полкунин командир, Советрин Союздин кьегьал.
Эмиррин Валентин Аллагьяран хва | |
|---|---|
| Дидедиз хьайи чӀав | 1914 йисан 17 декабрь |
| Дидедиз хьайи чка | Ахцегь |
| Кьиникьин чӀав | 1942 йисан 10 сентябрь (27 йис.) |
| Кьиникьин чка | Моздок |
| Гьукумат | ССРГ |
| Пеше | лётчик |
| Пишкешар | Орден Красного Знамени, Ленинан орден ва Герой Советского Союза |
Уьмуьрдикай
дуьзар хъувунАллагьяран хва Валентин 1914 йисан 4 декабрьдиз Дагъустан вилаятдин Самур округдин Ахцегь хуьре фяледин хзанда дидедиз хьанай. Миллетдай лезги я.
Авиациядин техникумда кӀелнай. Таганрог шегьердин аэроклуб акьалтӀарнай. 1939 йисуз Яру Армиядиз къуллугъдиз эвернай. 1939 йисуз Сталинграддин дяведин авиациядин училище акьалтӀарнай. 1939—1940 йисуз совет-финн дяведа иштиракайди я. 1940 йисуз ВКП(б)-дин членвилик акатнай.
1941 йисалай эгечӀна Ватандин ЧӀехи дяведин фронтра иштиракзавай. 36-й терг ийидай авиациядин полкунин эскадрильядиз регьбервал ийизвай. Женгинин экъечӀунрин сада штурмовка кьилиз акъудай береда адан самолётдин кабинадин къене зенитдин туп хъиткьиннай. Галукьай залан хирериз килиг тавуна Эмирова вичиз талукь самолёт аэродромдиз хканай. Сагъ хьайидалай кьулухъ Валентин женгинин жергейриз элкъвенай ва 1942 йисан июльдиз ам 926-й терг ийидай авиациядин полкунин командирвилин везифадал тайинарнай.
1942 йисан сентябрь вацрал кьван ада 170 женгинин экъечӀунар кьилиз акъуднай ва душмандин 7 самолётар янай. 1942 йисан 10 сентябрьдиз Моздок шегьердин мукьварал Эмиров Валентин душмандин ругуд истребительрихъ галаз женгиник экечӀнай, абурукай сад терг авунай, амма вичин самолётдикни душмандин снаряд галукьнай. Женг давамардай къуватар авачирди кьатӀанай Эмирова вичин чан къурбан авуна цӀаю кьунвай самолёт душмандин мад са самолетдин винел гьална терг авунай. Дяве куьтягь хьайидалай кьулухъ адан амукьаяр Магьачкъаладиз хкана кучуднай.
Пишкешар
дуьзар хъувунСССР-дин Вини Советдин Президиумди 1942 йисан 13 декабрьдиз кьабулай къарардалди, командирри гайи женгинин эмирар вини дережада кьилиз акъуднава лугьуз ва гьакӀни дяведа къалурай итимвилиз ва викӀегьвилиз килигна Аллагьяран хва Валентиназ кьиникьилай кьулухъ Советрин Союздин кьегьалдин тӀвар гун[1].
Идалайни гъейри, Валентин Эмиров Ленинан ордендин ва кьведра Яру Лишандин орденрин сагьиб я.
ТӀвар
дуьзар хъувунКъе Аллагьяран хва Валентинан тӀварунихъ галай куьчеяр ва идараяр Дагъустандин чара-чара шегьерра ва хуьрера ава.
Магьачкъаладин куьчейрикай сад ва 4-й умуми чирвилерин мектеб Эмиррин Валентинан тӀварунихъ гала.
Кьегьал хцин тӀварунихъ вацӀун флотдин министерстводин гими гала.
Избербаш шегьердин куьчейрикай сад адан тӀварунихъ гала.
Ахцегь хуьре адан бюст эцигнава.
Билиж посёлокдин куьчейрикай сад адан тӀварунихъ гала.
Дербент шегьердин куьчейрикай садаз адан тӀвар ганва.
Дагъустандин машгьур шаир Гьамзатрин Расула вичин «Зи Дагъустан» ктабда лезги кьегьалдикай икӀ кхьенай:
«1942 йис рикӀел хквезва. Фельдмаршал Клейстан кьушунри Къавкъаздин са шумуд кьакьанвилер кьунай бере тир. Авиацияди Грозный шегьердин нафтӀадин мяденриз бомбаяр вегьезвай. ЦӀаю кьунвай шегьердикай хкаж жезвай гум чи Дагъустандин суварилай аквадай. Гьа йикъара Грозный шегьерда саки вири къавкъаздин халкьарин жегьилар кӀватӀ хьана митинг тешкилнай. Дагъустандин делегациядик зунни квай. Митингда тӀвар-ван авай лезги лётчик, Советрин Союздин кьегьал Эмиррин Валентина гафар лугьуз экъечӀнай. Ада трибунадиз экъечӀна лагьай гафар ва митингдилай кьулухъ чна авур куьруь эхтилат гьамиша зи рикӀел аламукьда. Хъфидайла Валентина тӀуб цавуз хкажна лагьанай: — Гьаниз тади гала. Зун чилелай ана пара герек я. Кьве гьафтедилай зав адан кьиникьикай хабар агакьна. Кьена, кана Дагъустандин баркаллу рухва. Амма гьар сеферда цава лув гузвай лекь акурла зун чӀалахъ я хьи, адак Валентинан ргазвай рикӀ ква»
Баянар
дуьзар хъувун- ↑ Указ Президиума Верховного Совета СССР «О присвоении звания Героя Советского Союза начальствующему и рядовому составу Красной Армии» от 13 декабря 1942 года // Ведомости Верховного Совета Союза Советских Социалистических Республик : газета. — 1942. — 25 декабря (№ 46 (205)). — С. 1.