Мегьти-улу ханвалXVIIXIX виш йисарин къене Дагъустанда хьайи къумукьрин гьукумат я. Адак Манас вацӀун кӀама авай 13 хуьрер акатзавай.

Ханвилин агьалидин чӀехи пай къумукьар, тӀимил пай — аварар тир.

Мегьти-улу ханвал XVII виш йисуз Тарки шамхалвал чкӀайдалай кьулухъ арадал атанай. Адан тӀвар вичин бине кутур Къара-Мегьти тӀвар алай инсандихъ галаз алакъалу тирди малум я. Сифте яз Къара-Мегьти Аймаки хуьре секин хьанай, гуьгъуьнлайни Мегьти-улудин ханрин пачагьд-кӀвал Агъа Женгутай хуьруьз тухванай.

1741 йисуз Мегьти-улу ханвилин гьаким тир Агьмед-ханан кьушунди Женгутайдин мукьвал алай Аймаки кӀама Надир-шагьан аскерар яна кукӀварнай. Дагъустандин тарихда Агьмед-ханан тӀвар Ирандин агрессиядин аксиниз къати кьулухъди румар гайи шанил хьиз акъатнай ва Андалал ягьунра ам кьушунрин регьбер хьанай. Идан паталай Турциядин султӀан I-й Магьмуда адаз «мир-и миран» (яни генерал) тӀвар ганай.

1867 йисуз Мегьти-улу ханвилин эхиримжи хан тир Рашид-хана вичин хивяй вири ихтиярар ва везиваяр акъуднай ва ханвал Урусатдин империядин Темир-Хан-Шурадин округдик акатнай.

Ханвилин регьберар дуьзар хъувун

  • Къара-Мегьти (сифте тӀвар 1590 йисуз кьунва)
  • Агьмет-хан I (сифте тӀвар 1637 йисуз кьунва)
  • Мегьти II (XVII виш йисан юкьвар)
  • ПӀир-Мугьаммад (XVII виш йисан сифте кьилер)
  • Мегьти III
  • Агьмед-хан II (1735—1749)
  • Мехти IV (1749—1773)
  • Али-СултӀан (1773—1807)
  • Агьмедхан Аджи-хан (? — 1796)
  • Гьасан-хан (1809—1818)
  • Агьмед-хан (1820—1843)
  • Нух-Бике (1843—1855)
  • Ибрагьим-хан (1855—1859)
  • Рашид-хан (1859—1867)

Эдебият дуьзар хъувун