Мамедкъала

Мамедкъала
Уьлкве	Урусат
Федерациядин субъект	Дагъустан
Муниципал район	Дербент район
Къенепатан паюнар	Заречное, Тумаевка, Михайловка, Дузлак, Алиеван свх.
Виликан тӀварар	Хан-Магомед-къала
ЯШЧдин кьакьанвал	гьуьлуьн дережадилай ; -5 м
Агьалияр	9000 кас (2010)
Миллетар	даргияр, азербайжанар, табасаранар
Динар	суни мусурманар
Сятдин чӀул	UTC+4
Телефондин код	+7 87240
Почтунин индекс	368628
Автомобилдин код	05
Код ОКАТО	82 620 475

Мамедкъала (урус. Мамедкала) — Дагъустан республикадин Дербент районда авай шегьервилин посёлок.

География

Хуьр Дагъустан Республикадин кьибле пата, Дербент райондин кефер пата, Дербент шегьердилай 20 км кефердинни — рагъакӀидай пата, Дарвагчай вацӀал чка кьунвайди я. Кеферпатан Къавкъаздин ракьун — рекьин Мамедкъала станциядал ала. Посёлокдин рагъакӀидай патайтӀуз федерал M29 «Кавказ» трассадал физва.

Тарих

Посёлокдин виликан тӀвар Хан-Магомед-къала тир. Терекеме кьулувиле Хан-Магомед-къала хуьруьн арадал атун XVIII виш йисуз талукь я, ва Къубадин хан Фатали-хана тухузвай политикадин кӀвалахрин нетижада бине кьунвайди я. Амир-Гамза уцмияхъ галаз душманвал ийизвай Фатали-хана, адан хтул Хан-Мухаммаддикай вичиз амадаг авунай. Гьасан Алкьвадариди малумзавайвал: «Къуба ханвалдай Фатали-хана 100 райатрин хзанар, Дербент шегьердилай 100 фарсах яргъал алай чкадиз куьчарнавай ва арадал гъанвай хуьруьз Хан-Магомед-къала тӀвар эцигнавай».

Р. М. Магомедова Хан-Магомед-къала хуьруь бине кьунвай тарих 1778 йис тирди гьисабзава. А. А. Комарова «Дагъустан вилаятдин агьалийрин пунктрин сиягьда» Хан-Магомед-къала 1775 йисуз арадал атайди къейдзава^[1].

XIX виш йисуз Мамедкала хуьр вири Къайтагъ-Табасаран округдихъ галаз Урусат империядин гъилик акатзава. Империядик квай чӀавуз, хуьр Дагъустан вилаятдин Къайтагъ-Табасаран округдин Агъа-Къайтагъ наибвалдиз талукь тир. Великент ва Салик хуьрерихъ галаз Великент хуьруьнжемятдик акатзавай.

Агьалияр

Агьалийрин кьадар, кас
1970	1979	1989	2002	2010
5107	5813	5990	8374	9000

2002 йисан агьалияр сиягьдиз къачунин малуматрив кьурвал хуьре 8374 касди уьмуьр гьалзавай^[2]. 2010 йисан малуматриз килигна, агьалияр 9000 кас тир. Агьалидин чӀехи пай даргияр я, ина гьакӀни азербайжанар, табасаранар ва муькуьбур авайди я, вири суни — мусурманар я. 1886 йисан Урусат Империядин агьалияр сиягьдиз къачунин малуматрив кьурвал, Мамедкъала хуьруьн агьалияр 160 кас тир, вири азербайжанар (терекемеяр) тир^[3].

2002 йисан малуматрив кьурвал, хуьруьн 8 374 кас агьалийрин миллетрин состав^[4]:

Халкь	Кьадар	Пай, %
Даргияр	2794	33,4 %
Азербайжанар	2059	24,6 %
Табасаранар	1850	22,1 %
Агъулар	592	7,1 %
Лезгияр	442	4,2 %
Къумукьар	257	3,1 %
Яхулар	173	2,1 %
Урусар	134	1,6 %
Муькуьбур	73	0,9 %
Вири	8 374	100 %

Баянар

ЭлячӀунар

Дербентский район >> Мамедкала

[1] Автор: П. И. Тахнаева, научный сотрудник Центра изучения Центральной Азии, Кавказа и Урало-Поволжья Института востоковедения РАН (г. Москва) Архивация 23 октябрь 2017 йисан.

[2] Дербентский район

[3] НИЖНЕ-КАЙТАГСКОЕ НАИБСТВО (1886 г.)

[4] Этнокавказ. Национальный состав Дербентского района по переписи 2002 года

[1]

[2]

[3]

[4]