Эфиопия

Эфиопия Федератив Демократиядин Республика Эфиопия амх. የኢትዮጵያ ፌዴራላዊ ዲሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ оромо Federaalawaa Dimokraatawaa Repabliikii Itoophiyaa
[[{{{тӀвар-род}}} пайдах|Пайдах]] [[{{{тӀвар-род}}} герб|Герб]] Гимн: [[{{{тӀвар-род}}} гимн|«Вэдэфит гэсгыши, выд ынат Итйопъя»]]
Кьилин шегьер:	Аддис-Абеба
Шегьерар:	Аддис-Абеба, Дыре-Дауа, Назрет, Гондэр
Аслутуширвал:	X вишйисан чи э.в.
ЧӀал:	амхар
Гьукуматдин дин:	12 штатардиз: ислам
Идара авунин тегьер:	Парламентдин республика
Кьил:	Гырма Уольде-Гиоргис Лука (президент) Хайлемариам Десалень (премьер-министр)
Майдан:	1 104 300 км² (27-лагьай)
· Цин кьадар %:	0,7
Агьалияр:	82 112 000 кас (14-лагьай)
· Агьалийрин чуькьуьнвал:	77 кас/км²
Пул:	Эфиопиядин быр (ETB)
КъВБ:	25,1 млрд. $ (93-лагьай)
· АСКА КъВБ:	304 $
ИПВИ:	0,414 (171-лагьай)
Домен:	.et
Телефондин код:	+251
Сятдин чӀул:	+3

Эфиопия, официал тӀвар Федератив Демократиядин Республика Эфиопия, виликра ам Абиссиния хьиз малум тир - гьуьлуьв экъечӀун авачир (Эритрея 1993-лагьай йисуз чара хьайидайлай кьулухъ), РагъэкечӀдай Африкада авай гьукумат я. Уьлкведа 90 миллиондалай пара кас яшамишзава, чилин кьадар - 1 104 300 км² я. Агьалийрин кьадардиз килигна Нигериядин гуьгъуьнлай Африкада кьвед лагьай чкадал ала (дуьньяда – 13-лагьай чкадал), чилин кьадардиз килигна Африкада лагьай чкадал ала (дуьньяда – 26-лагьай чкадал). Агьалийрин кьадардал гьалтайла гьуьлув экъечӀун авачир гьукуматрин арада садлагьайди я. Эриятриядихъ галаз санал пайзвай кефердинни рагъэкъечӀдай патан сергьят тирвал физвай цӀарцӀелай Яру гьуьлел кьван авай ара анжах 50 км.

Кьилин шегьер – Аддис-Абеба я. Гьукуматдин статус гвайди амхар чӀал я.

Федератив гьукумат, парламентвилин республика язва. 2013-лагьай йисан 7-лагьай октябрдиз Мулату Тешоме президентдин къуллугъдал акъвазна.

11 административни территориал текдиз чара жезва, абурукай 9 штат ва статусдиз килигна штатриз барабарнай 2 кьетӀен округ язва.

Африкадин рагъэкъечӀадай пата чка кьунва. Кефер пата – Эритреядихъ галаз, кефердинн рагъэкъечӀдай пата Джибутидихъ галаз, рагъэкъечӀдай пата Сомалидихъ ва кьабул тахьанвай гьукумат Сомалиленддихъ галаз, кьибле пата Кениядихъ галаз, кефердинни рагъакӀидай пата Судандихъ галаз, кьиблединн рагъакӀидай пата Кьибледин Судандихъ галаз сергьят пайзава.

Халкьаринни медениятрин жуьреба-жуьревилив тафаватлу я. Эфиопиядин пудакай кьве пай кьван агьали христиан язва.

Аграр уьлкве я. 2014-лагьай йисуз маса къачунин алакьунин паритетдиз килигна КъВБ-дин кьадар – $ 129 млрд хьана. Пулунин тек – эфиопиядин быр.

Фад вахтарилай Эфиопияди жуьреба-жуьре халкьарин арада авай тешкилатра иштираквал ийизва: ам Миллетрин лигадин иштиракхъан тир, СМТ-дин эвелимжи иштиракхъанрикай сад хьана. ГьакӀни Эфиопия – Африкадин галкӀ тьукӀуьрнавайбурукай сад я. Ам Африкадин, Кариб бассейндин ва Лас океандин гьукуматри арадал гъизвай халкьарин ара авай тешкилатдик ква.

География

Провинцияр

Эфиопия — федератив республика; 9 регионар (округар, штатар)ни (амх. ክልል — kəlləl / кыллыл) 2 шегьерар-регионар (амх. yä’städadär akkababi) акатзава.

Эфиопиядин регионар
	Эфиопиядин регионар

1. Аддис-Абеба (шегьер-регион)
2. Афар
3. Амхара
4. Бенишангул-Гумуз
5. Дыре-Дауа (шегьер-регион)
6. Гамбела
7. Харари
8. Оромия
9. Сомали
10. Народов и народностей юга
11. Тыграй

Эфиопиядин чӀехи шегьерар

Эфиопиядин шегьерар

Эфиопиядин шегьерар
№	Шегьер	Агьали
		1994 йис	2012 йис
1.	Аддис-Абеба	2 084 588	3 480 229
2.	Дыре-Дауа	164 851	355 641
3.	Назрет	127 842	299 621
4.	Гондэр	112 249	252 537
5.	Мэкэле	96 938	219 818
6.	Дэссе	97 314	219 423
7.	Бахр-Дар	96 140	218 429
8.	Джимма	88 867	207 573
9.	Дэбрэ-Зэбит	73 372	171 115
10.	Ауаса	69 169	165 275
11.	Харэр	76 378	151 977
12.	Джиджига	н/д	129 993
13.	Шашэмэнне	52 080	122 046
14.	Нэкэмте	47 258	110 688
15.	Дэбрэ-Маркос	49 297	110 636
16.	Асэлла	47 391	110 088

Шикилар

• 
  Гьайле Гебреселассие, чӀехи эфиопиядин спортсмен

ЭлячӀунар

• Гьукуматдин сайт Архивация 31 январь 2013 йисан.  (инг.)
• Permanent Mission of the Federal Democratic Republic of Ethiopia to the United Nations  (инг.)
• Статистика  (инг.)