Къази-Кумух магьал

Къази-Кумух магьал (урус. Казикумухский округ) — 1860 — 1928 йисара хьайи, Дагъустандин вилаятдик ва Дагъустандин АССРдик квай администрациядин тек.

Округ Къази-Кумух магьал урус. Казикумухский округ Герб Уьлкве Урусатдин империяУрусатдин империя Губерния Дагъустандин вилаятДагъустандин вилаят Юкь Кумух Бине кьунва 1860 йисуз Агьалияр 51 453 кас (1886)

Администрациядин юкь — Кумух хуьр тир.

Администрациядин паюнар

Округ наибвалриз пай жезвай. 1899 йисуз наибвилер участокриз элкъвенай. Вичин нубатда гьа наибвилер хуьруьн-жемиятрикай ибарат тир.

1886 йисуз округдик агъадихъ галай наибвилер акатзавай:

Наибвал	Администрациядин юкь	Агьалияр	Миллетар
Ашти-Кули наибвал	Кули	20 959	яхулар (74 %) даргияр (22 %) агъулар (4 %)
Вицхи наибвал	Унчукатль	11 309	яхулар (100 %)
Къумух наибвал	Къумух	22 809	яхулар (100 %)
Мукар наибвал	Ури	10 785	яхулар (58 %) аварар (32 %) арчияр (10 %)

1926 йисуз наибвилер терг авуна абурун чкадал кьуд участокар тешкилнай:

• Ашти-Кули участок (юкь — Кули хуьр)
• Вицхи участок (юкь — Унчукатль)
• Къумух участок (юкь — Къумух хуьр)
• Ури участок (юкь — Ури хуьр)

Тарих

Къазикъумух округ Дагъустандин вилаятдин къене 1860 йисуз виликан Къази-Кумух ханвилин чилерал арадал гъанай. 1921 йисуз округ Дагъустандин АССР-дик акатнай. 1922 йисуз Къазикъумух округдин тӀвар дегишарна Лак округ эцигнай.

1928 йисан ноябрь вацра Дагъустандин АССР-да кантонриз паюнин система къуватда гьатнававиляй вири округар терг авунай. Округдин къене сифте кантонар, гуьгъуьнлай гьа кантонрикай гилан районар тешкилнай.

Агьалияр

1886 йисан агьалияр сиягьдиз къачунин нетижайрив кьурвал, округда 51 453 касди уьмуьр ийизвай .

1886 йисан малуматриз килигна, округда авай миллетар :

Вири	яхулар	даргияр	аварар	агъулар
51 453 (100 %)	43 773 (85,1 %)	3.643 (7,1 %)	3.342 (6,5 %)	695 (1,4 %)