Кьуьчхуьр: различия между версиями
Содержимое удалено Содержимое добавлено
ЦӀар 62:
Хуьр вад мягьлейриз пай хьанва: Кьешенг мягьле, Ишахь мягьле, Лакахъ мягьле (Сенгер), ТIула мягьле ва Варазан мягьле. Ирид муькъвер (абурукай 5 тагъдинбур я), 3 мискIинар, 5 пIирер, 5 булахар. Хуьруьн пуд патайни гъвечIи вацIар авахьзава. Хуьруьн 37 майишат гатун чIурал алай, ана абур малдарвилел алахънавай, некIедин магьсулар гьасилзавай. Хуьруьз гзаф гегьенш векьин чкаярни никIер авай, меже квай къацу векьив кьуьчхуьрвийри чпин къуншидал алай хуьрерни таъминарзавай. Кьуьчхуьрвийрин виликан машгъулатрикай рахайтIа, къейд авуна кIанда хьи, итимринни папарин хиве авай буржийрин арада къати сергьят эцигнавай. Залан кIвалахар итимри (цан цун, векьер ягъун, мал-лапаг хуьн, алатар расун) ийизвай, ва папарин хиве кIвалин кIвалахар ва сар михьивун, гьалар авун хьтин крар авай. Калар ацун мадни папарин кIвалахрик акатзавай, амма лапагар ацун ва лапагрин некIедикай ниси гьазур авун итимрин хиве авай кIвалахар тир.
[[XIX виш йис]]уз Кьуьчхуьр вири [[Куьре округ]]дихъ галаз [[Урусат империя]]дин гъилик акатзава. Империядик квай чIавуз, хуьр [[Дагъустан вилаят]]дин Куьре округдин [[
Археологиядин малуматри, сувавияр дегь заманайрилай инихъ лежбервилелни мардалвилел алахънавайди тестикьарзава. Асул гьисабдалди зулун къацар цазвай. НикIербанвилин, кьвед ва пуд никIин системадин шикилда гьална тур кьуьгъверин никерин тегьер виниз тир. Вири ник миянарзвачир ва вахт-вахтунда ийизвачир, эчIел кьеридиз эчIинзавай. Хуьруьнвийри лежбервиликай гзаф менфят къачузвай, агакьзвачир техилдин магьсулар округдин чIехи бегьерар цазвай хуьрерай къачузвай. Хуьруьн майишат кьулухъ галамай алатрал бинеламиш хьанвай. Накьв расуна яцар кутIуннавай [[туьрез]]ар кардик кутазвай. Яцар — чIугвадай къуват хьиз къуллугъзавай. Халкьдин арада гзаф гегьенш гьатнавай зегьметдин алатар [[дергес]]ар, [[мукал]]ал, [[каца]]яр, [[ругун]]ар, [[кьуьк]]вер, арабаяр, кIарасдин [[пер]]ер тир. [[XIX виш йис|XIX]] - [[XX виш йис]]арилай гатIумна, кьуьчхуьрвийри чпинбурулай мадни къулай, тамам хъсанарнавай урус чешнедин алатар кардик кутаз эгечIнавай. Абурун арада: ракьун куьтен, ракьун ва кIарасдин сасар алай гъелерар, ракьун пер авай. [[XIX виш йис]]ан эхирда урусрин дергесди, тIимил нетижа гудай къулай тушир лезги дергес арадай акъуднавай. Кьуьчхуьрвийри сифте сефер балкIанар кутIуннавай урус тегьердин арабадикай менфят къачуз чирнавай. Урусрихъ галаз мукьва алакъаяр хьайидилай кьулухъ, чкадин адетдин лежбервилин магьсулрик картуфар гилиг хьанвай.
| |||