Кефердинни-рагъакӀидай патан федерал округ

Кефердинни-РагъакӀидай патан федерал округ (урус. Северо-Западный федеральный округ), куьрелди КРФО (урус. СЗФО) — Урусатдин кефер пата алай федерал округ. Округ УФ-дин президентдин 2000 йисан 13 майдиз кьабулнавай къарардалди туькӀуьрнай.

Округдин администрациядин юкь ва виридалайни чӀехи шегьер Санкт-Петербург я.

География

Округ уьлкведин кефер пата ала, адан чӀехи пай Европадал къвезва. Округдин майдан 1 686 968 км² я, им вири уьлкведин 9,87 % пай я.

Климат хъуьтуьл субарктик я. Гьава гзаф ламу я. Къвазвай къваларин чӀехи пай бугъадиз элкъуьн тийизвай виляй и чилерал пара кьадар уьленар, вирер ва вацӀар арадал къвезва. Округдин климатдиз чӀехи таъсир гузвайди, кефер патай адан къерехар чуьхуьзвай Кеферпатан-МуркӀарин океандинни Атлантик океандин ятар я. Кефердинни-рагъакӀидай пата адет яз кьуд чими, гад серин, кефер патара кьуьд къати, гад куьруь ва чимиз алатзава. Федерал округдин климат къулай тирди гьисабзавайди я.

Округдин чилерин чӀехи пай арандал ала. Ина акахьай тамар, тайгаяр, тундраяр ва тамун тундраяр хьтин тӀебиатдин зонаяр ава. Тамарин майдандиз килигна КРФО кӀвенкӀве аваз физвай округрикай сад я. Урусатдин Европа пата авай тамарин дуьз 50 % пай Кефердинни-РагъакӀидай патан федерал округдал къвезва.

Округдин чилерайтӀуз пара кьадарда къен гьяркьуь, гимийрин рекьер тир вацӀар авахьзава. Абурукай виридалайни чӀехибур Кеферпатан Двина, адан хилер тир Вычегда ва Сухоной, ва Печора вацӀар я. Округдин иллаки рагъакӀидай пад пара кьадар вирерив девлетлу я, абурун арада Европадин виридалайни чӀехи вирер тир Ладожское ва Онежское вирер я.

Экономика

Кефердинни-РагъакӀидай патан федерал округ кьве районрикай ибарат я: ибур Кеферпатан ва Кефердинни-РагъакӀидай патан районар я.

Вири Урусатдин апатитрин 72 %, титандин 77 %, бокситрин 45%, минералар квай ятарин 19 % ва алмаздинни никельдин 18 % игьтиятар Кефердинни-РагъакӀидай патан округда акъудзавайди я. Округдин экономикада нафтӀ ва газ акъудунин кеспиди кьетӀен чка кьунва.

НафтӀадин ва цӀивиндин акъудунар асул гьисабдалди Коми республикада тухузва. Региондин нафтӀадин 88 % Усинское ва Возейское мяденрай акъудзавайди я. Газдин 90 % Вуктыльское мяденди гузва. НафтӀадинни газдин мяденар гьакӀни Калининград вилаятда, Баренцево ва Карское гьуьлерин кьерерал ава.