Туьрк чӀал
| Туьрк чӀал Türkçe, Türk dili | |
 Туьрк чӀалал дуьнедал рахазвай чилер |
|
| Уьлквеяр: |  Турция, Кипр, Болгария, Македония, Румыния, Греция, Ирак, Сирия, Азербайжан, Албания, Германия, Урусат, Къазахстан[1] |
| Регионар: |  Македония (Центар-Жупа ва Пласница жемиятар)[1] |
| Офицал чӀал: | Турция  Кеферпатан Кипр |
| Рейтинг: | 21 чка |
| Классриз ччара хьун | |
| Категория: | Евразиядин чӀалар |
| — | |
| Кхьинар: | латин алфиб |
| ЧӀалан кодар | |
| ISO 639-1: | tr |
| ISO 639-2: | tur |
| ISO 639-3: | tur |
Туьрк чӀал (туьрк: Türk dili) — Турциядин ва Кеферпатан Кипрдин официал чӀал.
Туьрк гьарфалаг
дуьзар хъувун| A | B | C | Ç | D | E | F | G | Ğ | H | I | İ | J | K | L | M | N | O | Ö | P | R | S | Ş | T | U | Ü | V | Y | Z |
| a | b | c | ç | d | e | f | g | ğ | h | ı | i | j | k | l | m | n | o | ö | p | r | s | ş | t | u | ü | v | y | z |
| а | б | дж | ч | д | э | ф | г | Ван авач | гь | ы | и | ж | к | л | м | н | о | оь | п | р | с | ш | т | у | уь | в | й | з |
Нугъатар
дуьзар хъувунАнадолудин нугъатар
дуьзар хъувун
Туьрк чӀалал Анадолудин нугъатар[3] :
1. Кьиблепатан Анадолудин нугъатар (Doğu Anadolu ağızları)
1.1.1. Агъры, Малазгирт
1.1.2. Муш, Битлис
1.1.3. Агьлат, Адилджеваз, Буланык, Ван
1.1.4. Диярбакыр
1.1.5. Палу, Каракочан, Бингоьл, Карлыова, Сиирт
1.2.1. Карс (чкадин)
1.2.2. Эрзурум, Ашкале, Оваджык, Нарман
1.2.3. Пасинлер, Гьорасан, Хыныс, Текман, Караязы, Терджан
1.2.4. Байбурт, Испир (кеферпатан галачиз), Эрзинджан, Чайырлы, Терджан
1.2.5. Гуьмуьшхане
1.2.6. Рефахие, Кемах
1.2.7. Карс (азербайжанвиярни терекемеяр)
1.3.1. Пософ, Артвин, Шавшат, Ардануч, Юсуфели
1.3.2.1. Ардагьан, Олур, Олту, Шенкая; Туьркер-Месхетинар
1.3.2.2. Тортум
1.3.2.3. Испир (кеферпатан)
1.4.1. Кемалие, Илич, Агъын
1.4.2. Тунджели, Гьозат, Мазгирт, Пертек
1.4.3. Гьарпут
1.4.4. Элязыгъ, Кебан, Баскил
2. Кеферни-РагъэкъечӀдайпатан Анадолудин нугъатар (Kuzeydoğu Anadolu ağızları)
2.1.1. Вакфыкебир, Акчаабат, Тонья, Мачка, Оф, Чайкара
2.1.2. Трабзон, Йомра, Суьрмене, Араклы, Ризе, Калкандере, Икиздере, Гуьндогъду, Буьйуьккоьй
2.2.1. Чайели, Каптанпаша
2.2.2. Чамлыгьемшин, Пазар, Гьемшин, Ардешен, Фындыклы
2.3.1. Архави, Хопа, Кемальпаша, Ортаджалар
2.3.2. Хопа (a little partim)
2.3.3. Борчка, Муратлы, Джамили, Мейданджык, Ортакоьй, Гоькташ
3. РагъакӀидайпатан Анадолудин нугъатар (Batı Anadolu ağızları)
3.1.1. Афйонкарагьисар, Эскишегьир, Ушак, Наллыгьан
3.1.2. Чанаккале, Балыкесир, Бурса, Биледжик
3.1.3. Айдын, Бурдур, Денизли, Ыспарта, Измир, Куьтагьйа, Маниса, Мугъла
3.1.4. Анталья
3.3.1. Зонгулдак, Деврек, Карадениз Эрегъли
3.3.2. Бартын, Чайджума, Амасра
3.3.3. Болу, Оваджык, Эскипазар, Карабуьк, Сафранболу, Улус, Эфлани, Куруджашиле
3.3.4. Кастамону
3.4.1. Гоьйнуьк, Мудурну, Кыбрысджык, Себен
3.4.2. Кызылджахамам, Бейпазары, Чамлыдере, Гуьдуьл, Аяш
3.4.3. Чанкыры, Искилип, Каргъы, Баят, Османджык, Тосья, Боябат
3.5.1. Синоп, Алачам
3.5.2. Самсун, Кавак, Чаршамба, Терме
3.5.3. Орду, Гиресун, Шалпазары
3.6.1. Ладик, Хавза, Амасйа, Токат, Эрбаа, Никсар, Турхал, Решадие, Алмус
3.6.2. Зиле, Артова, Сивас, Йылдызели, Гьафик, Зара, Месудие
3.6.3. Шебинкарагьисар, Алуджра, Сушехри
3.6.4. Кангал, Дивриги, Гуьруьн, Малатья, Хекимхан, Арапгир
3.7.1. Акчадагъ, Даренде, Догъаншегьир
3.7.2. Афшин, Элбистан, Гоьксун, Андырын, Адана, Хатай|Хатай, Тарсус, Эрегъли
3.7.3. Кагьраманмараш, Газиантеп
3.7.4. Адыяман, Гьалфети, Биреджик, Килис
3.8. Анкара, Гьаймана, Баля, Шерефликочхисар, Чубук, Кырыккале, Кескин, Каледжик, Кызылырмак, Чорум, Йозгат, Кыршегьир, Невшегьир, Нигъде, Кайсери, Шаркышла, Гемерек
Фонетикани фонология
дуьзар хъувунТуьрк 8 ахъаяй фонем: a, ı, u, o (ахъаяйбур къенин жергедин), e, i, ü, ö (ахъаяйбур вилик жергединбур).
21 (хътуьл жуьреяр галаз — 24) ачух туширбур фонем: p, b, f, v, t, d, s, ş, z, j, ç, c, m, n, l, (l'), r, y, k, (k'), g, (g'), h, ğ. Къалурнава тупарун дифтонгар, гьатавай морфемадини гафарин галкӀдихъ.
Туьрк-лезги гъвечӀи гафалаг
дуьзар хъувунГзафвилин кьадар
дуьзар хъувун- a/ı/o/u → -lar :
- ay — aylar варз — варцар
- aslan — aslanlar аслан — асланар
- ot — otlar векь — векьер
- kuyruk — kuyruklar тум — тумар
- e/i/ö/ü → -ler :
- dil — diller чӀал — чӀалар
- diş — dişler сас — сасар
- kedi — kediler кац — кацер
БицӀи цӀарафар
дуьзар хъувун- Gidiyorum — Зун къведа
- Kayacağım — За ладзгуда
- Gördüğüm güzel kız — Иер руш, заз аквазвай
- Ne yapacakmış? — Ада вуч ийида?
- Yağmura mı bakıyorsun? — Вуна марфдиз килигзвани?
- Koşacağım — Зун катда
Баянар
дуьзар хъувун- ↑ 1,0 1,1 Ethnologue and bibliography information on Turkish (инг.)
- ↑ Туьрк алфавит (урус). turkishonline.ru (2009). Ахтармишун 2 апрель 2013.
- ↑ Prof. Dr. Leylâ Karahan, Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması (Türk Dil Kurumu yayınları: 630, Ankara 1996) ('Классификаця Анадолудин Нугъатар')
ЭлячӀунар
дуьзар хъувун
Туьрк Википедия, 
Викигафалаг, 
Викиктаб, 
Викичешме, 
Викицитатаяр, 
ВикицӀийивилер- Türk Dil Kurumu Архивация 8 октябрь 2010 йисан.
- Туьрк чӀал Архивация 3 сентябрь 2011 йисан.
