Алазани: различия между версиями

'''Алазани''' (гуржи ალაზანი, азер. Qanıx) - Кьибле Къавказда[[Къавказ]]да авай вацӀ я. [[Кура]] вацӀуз авахьзавай вацӀарикай виридалайни чӀехибурукай я. Гуржистандин[[Гуржистан]]дин чӀехивиляй кьведлагьай вацӀ я - Курадин гугъуьна. Адан яргъивал 351 км я, вичин агъа пата адакай Гуржистандинни Азербайжандин[[Азербайжан]]дин сергьят жезва. [[Мингечевир]] цин хуьнрагьамбарханада Алазани Курадиз авахьзава. Страбонди[[Страбон]]ди адал ''Алазониус'' лугьузвай, Плинийди[[Плиний]]ди ''Алазон''. Плутархди[[Плутарх]]ди адаз ''Абас вацӀ'' лугьузвай.

ВацӀ ЧӀехи Къавкъаздин сувара кьве гъвечӀи вацӀар садаз акахьзавай чкадилай эгечӀзавайди я, абурун кьил 2837 метр кьакьан сув Барбалодилай эгечӀзавайди я. Кьилин кьатӀдал вацӀун тӀвар Циплованисхеви я. Гуьгъуьна ам кьибле патахъ Ахмета шегьердалди физава. Ахпа вацӀ вичин тӀварунихъ галай Гуржистандин чехир акъудзавай важиб чка Алазани-дигедай физава. ХъуьтӀуьз Алазани кьуркьазава. Йисан кьиле ам сувара цӀразвай живерикай хкат ийиз пара мукьвал-мукьвал чилер ятарик ацӀурзава. Ятар кӀватӀунин майдан 10 800 км² я.<ref>[http://bse.sci-lib.com/article9583.html Алазани - БСЭ (урус)]</ref> Цин кьулан харж 98 м3/сек я. Виликра вич вичиз вацӀ Кура вацӀуз авахьзавай, [[СССР|советрин]] девирда абур акахьзавай чкадал Мингечевир цин гьамбархана эцигна.

Виридалайни акахьзавай вацӀ [[Катехчай]] я, ам Азербайжанда авайди я, Гуржистандин сергьятдин патаг.

Алазани пара гуржи чехиррин тӀварцӀик квай гаф я, гьабурукай Марани Алазани Диге, ЦӀуру Тбилиси Алазани, Бинехи Алазани Диге. Гьабурулай гъейри чехирдин цӀийи жуьреярни акъатзава, месала лацу чехир Цинандали.<ref>[https://glossar.wein-plus.eu/tsinandali-wein Цинандали чехир (немц.)]</ref> ЧӀехи пай ам салариз ятар гунизни хъвадай циз кардик кутазвайди я. ВацӀун рекьел Китайдин[[Китай]]дин инвесторри 1990 йисара Алазанидин ятарин фад фидай цел гьар жуьре гъвечӀи ГЭСар эцигна. Туризм патал Алазани рафтингдиз машгъур я. ВацӀун къерехрал гьар жуьре курортар ала, гьабурукай сад [[Лагодехи]] я. ГьакӀни вацӀал кӀизрияр кьазвайди я - судак, лещ, воблани амайбур. [[Файл:Alazani.jpg|Ӏeft|thumb|Алазани диге]]

Шегьеррин сервисрини лежбервилин карханайри Алазани пара кьацӀурзава. Виридалайни цин гьал Кварелидани[[Кварели]]дани Лагодехида пис я.<ref>[https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S151218871630063X Гуржистандин вацӀарин экологиядин писвилер (англ.)]</ref>