Гьасан-эфенди Алкьвадари: различия между версиями

Содержимое удалено Содержимое добавлено
Тегар: Мобил аппаратдай дуьзар хъувун. Мобил жуьредай дуьзар хъувун.
Тегар: Мобил аппаратдай дуьзар хъувун. Мобил жуьредай дуьзар хъувун.
ЦӀар 2:
 
==Уьмуьрдикай==
Гьасан эфенди [[1834 йис]]уз [[Авар округ]]дин [[Балахани]] хуьре [[Гьажи Абдуллагь-эфенди]]дин хизанда Муршид [[Мегьамед ал-Ярагъи]]дин руш Гьафисатаз хьана. Эвел вичин буба Абдуллагь-эфендидивай, ахпа халу [[Гьажи Исмаил-эфенди]]дивай чирвилер къачур Гьасана [[Ахцегь]]а [[Мирзе Али]]дин медресани акьалтIарзава. Къвезмай чIавуз чирвилер артухарун патал [[Кьагьир]]диз физ гьазурвилер акунвай Гьасаназ, бубадин меслятдалди, Куьредин гьаким Юсуф-хандин мирзевал авуниз ва адан аялриз тарсар гун кьисмет хьана. И кардикай Гьасана икI кхьизва: ''«Секиндиз медресада ктабар кIелиз вердиш хьанвай заз дуванханада кIвалахун кьадарсуз четин акъвазна.»'' Адан къуллугъдин идара [[Вини Ярагъ]]дал хьана. [[Куьредин ханвал]] кIватайла, [[Куьре магьал]] арадал атана. Мирзе Гьасанакай суддин секретарь ва [[1866 йис]]алай [[Кьиблепатан Табасран]]дин найиб хьана. И къуллугъдал ам [[1877 йис]]ан бунтар къарагъдалди аламукьна.
Алкьвадар Гьасан [[1834 йис]]ан 15 октябрьдиз [[Авар округ]]дин [[Балакани]] (гилан [[Унцукул район]]да) хуьре дидедиз хьана. Ина адан буба [[Алкьвадар Абдуллагь-эфенди]], [[Куьре округ]]дин [[Алкьвадар]] хуьряй вичин муаллим [[Ярагъ Мегьамед]]ахъ галаз атана, уьмуьр гьалзавай. Адан дидедин тIвар Хафсат тир <ref name="Прозоров" />. Адан дах Абдуллагь Алкьвадари жуьреба-жуьре илимрин, грамматикадин, логикадин, [[Кьуръан]]дин, гьадисрин, ахваррин баянар авунин, математикадин, шиирар туькIуьрунин къайдадин ва маса чирвилер авай кас хьиз машгьур тир.
 
ТIебии алакьунар авай Гьасана Алкьвадрал вичин бубадин, [[Ахцегь]]а Мирзе Али-эфендидин ва [[Вини Ярагъ]]дал Исмаил-эфенди халудин медресайра кIелна, диндин ва тIебии илимар, [[араб чIал|араб]], [[фарс чIал|фарс]] ва [[туьрк чIал|туьрк]] чIалар чирна. Алакьунар авай алим хьиз, Алкьвадар Гьасан зарини тир, ада вичиз Мамнун (рикI чIехиди ва намус авайди) тIвар хкяна. Гьасана-Мамнуна вичин эсерар лезги, араб, туьрк ва [[азербайжан чIал]]арал теснифна. Адан пуд ктаб [[XX виш йис]]ан сифте йисара басмадай акъатна: «Асари Дагъустан» (1903), «Жараб ал-Мамнун» (1912) ва «Диван ал-Мамнун» (1913). Илимдин ва литературадин эсерри Гьасан-эфенди [[Лезгистан]]да, [[Дагъустан]]да, [[Азербайжан]]да, [[Турция]]да, [[Урусат]]да ва маса уьлквейрани машгьур авуна. А. Гьасанан эдебиятдин эсерар мукьва-кьилийриз ва дустариз кхьенвай шиирар-чарар ("Абу-Муслимаз кагъаз", "Дустуниз" ва мсб. ), уьмуьрдикай теснифнавай чIалар ("1896-йисан дуьньядин гьаларикай къасида", "1877-йисуз дустагъ авурла" ва мсб.), ясдин чIалар ("Бубадиз", "Паб Салигьат кьейила" ва мсб.) я. Абур дегьне мана-метлебдив ва гьиссерив аид хьанва, устаддаказ туькIуьрнава. А.