Википедия

Ыгыл: различия между версиями

Интерактивная навигация по истории
Вилик алатай дуьзар хъувунЦIийи масакIавилер
Содержимое удалено Содержимое добавлено
ВизуальныйВики-текст
Нет описания правки
Нет описания правки
ЦӀар 10:
|CoordScale =
|гьукуматдин картадин алцум =0
|региондин картадин алцум =0300
|райондин картадин алцум = 300
|региондин жуьре = Федерациядин субъект
ЦӀар 59:
Хуьр [[Ахцегь район]]дин рагъэкъечӀдай пата, райондин администрациядин юкь тир [[Ахцегь]] хуьрелай 27 км яргъал, [[Шалбуздагъ]]дин къерехдив гвай цIиргъинал, сувун кукIвалай рагъакIидай пата, [[Муглах вацI]]ун къерехдив ала.
 
Хуьруьн мукьвал алай тIебии сергьятар: ''ВацIун гъенер, Камай, Къапал, Къацугъ никIер, КьвечIер сув, Лекь сув, ЧIикIер чIун, ТIегъуьн пад, ХарапIар, ЦIар, Цула кал, ЧIулав шим, Амбар булах, Мегьмедан кьил хай булах, Лукьманан булах.''
 
Тарихдал гьалтайла хуьр гуьгъуьнин мягьлейриз ччарачара жезва: ''Багьар мягьле, Мегер мягьле, Хшар мягьле, Мафар мягьле.''
 
== Тарих ==
Хуьруьн бине кутур дуьз тарих малум туш. ЦIурудай уьмуьр гьалзавай кьуьзуь эгьлийрин эхтилатриз килигна, сифтедин хуьр «СутIар» тIвар алай [[сув]]ал алайди тирала. Тахминан [[XI виш йис]]уз, хуьруьн агьалидин са пай гилан чкадиз куьч хьанвахьанвай, муькуь пайдини, алай чIавуз [[КцIар район]]дикда акатзавайавай [[СтIур]] хуьруьн бине эцигнай.
 
XVI виш йисалай [[1839 йис]]ал кьван Ухул [[Докъузпарадин азад жемят]]дик акатзавай. Гьа чIавуз хуьр Докъузпарадин виридалайни чIехи хуьрерикай сад тир.
XVI виш йисалай [[1839 йис]]ал кьван Ухул [[Дукъузпарадин ада жемят]]дик акатзавай. [[1839 йис]]уз Урусат империядин гьукумдиз физва. Гьа чIавуз хуьр [[Самур округ]]дин Дукъузпара наибвалдик квай. [[Храх]] ва [[Лгар]] хуьрерихъ галаз Ухулрин хуьруьн жемят арадал гъанвай. [[1929 йис]]уз Ухул, цIийиз арадал гъанвай [[Ахцегь район]]дик кутунвай. [[Храх]] ва [[Лгар]] хуьрерихъ галаз [[Ухулрин хуьруьнсовет]]дин бине эцигнай.
 
[[1839 йис]]уз Ухул хуьр вири [[Самур округ]]дихъ галаз [[Урусат империя]]дин гъилик акатзава. Империядик квай чIавуз, хуьр [[Дагъустан вилаят]]дин Самур округдин [[Докъузпара наибвал]]диз талукь тир. [[Храх]] ва [[Лгар]] хуьрерихъ галаз Ухулрин хуьруьн-жемиятдик акатзавай ва гьа жемиятдин кьилин хуьр тир. [[1929 йис]]уз Ухул, цIийиз арадал гъанвай [[Ахцегь район]]дик кутунвай.
 
[[Ватандин ЧIехи дяве]]дин фронтра 33 ухулви кьенай, хайи хуьруьз 22 кас элкъвена хтанай.
 
[[1996 йис]]ал кьван хуьре Азизбекован тIварунихъ галай колхоз, муьжуьд йисан мектеб, клуб, библиотека, магазин кIвалахзавай. [[1961 йис]]уз гьа колхоздин майишатдихъ 210 карч алай чIехи мал, 4045 лапагар галай ва 151 колхозник кIвалахзавай. Колхоздин сифте председатель Перинов Элиф, эхиримжиди Гидайдин Рефиев тир.
== Агьали ==
 
[[2010 йис]]ан вири Урусатдин агьали сиягьдиз къачунин нетижайриз килигна хуьре 223 касди уьмуьр гьалзавай.<ref>{{cite web|url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/perepis2010/itogi/perepis_tom1.htm|title=5. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских населенных пунктов, сельских населенных пунктов – районных центров и сельских населенных пунктов с населением 3 тысячи человек и более|work=Итоги Всероссийской переписи населения 2010. Том 1. Численность и размещение населения|publisher=[[Росстат]]|date=2012|accessdate=2012-04-16|archiveurl=http://www.webcitation.org/686E7ASHt|archivedate=2012-06-01}}</ref> 2002 йисан гьисабралди Ухулра 210 кас авай.<ref>[http://www.flnka.ru/obsh_axtinskiy_rayon.html Общая информация - Ахтынский район]</ref> 1886 йисуз хуьре 1110 кас яшамиш жезвай.<ref name="докузпаринское_наибство">[http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/dokuzpara1886.html Население Докузпаринского наибства Самурского округа по сёлам в 1886 году]</ref>
== Агьалияр ==
Йисариз килигна Чепер хуьруьн агьалийрин дегиш хьунин динамика:
 
{|class="wikitable" style="padding:0;background:#fafafa;border:1px solid #bbb;width:500px;height:70px;text-align:center;font-size:12px;cellspacing=0"
|-
|'''Йис'''
|'''[[1886 йис|1886]]'''
|'''[[2002 йис|2002]]'''
|'''[[2010 йис|2010]]'''
|'''[[2015 йис|2015]]'''
|-
|'''Агьалияр'''
|1 110 <ref>[http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/dokuzpara1886.html Население Докузпаринского наибства в 1886 году]</ref>
|{{тIимил хьун1}} 210 <ref>[http://lingvarium.org/russia/settlem-database.shtml Данные Всероссийской переписи населения 2002 года: таблица № 02c. Численность населения и преобладающая национальность по каждому сельскому населенному пункту.]</ref>
|{{гзаф хьун1}} 223 <ref>[http://dagstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/dagstat/resources/b698fa00421f084fbfb3ff2d59c15b71/%D0%92%D0%9F%D0%9D+%D1%82%D0%BE%D0%BC1.rar 33. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2010 г.]</ref>
|{{тIимил хьун1}} 211 <ref>[http://dagstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/dagstat/resources/2b0901004382ea27a3cef3dd898fc419/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F++%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%94%D0%B0%D0%B3%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD+%D0%BD%D0%B0+01.01.2015%D0%B3.+%D0%BF%D0%BE+%D1%81%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%BC+%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B0%D0%BC.pdf 33. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 г.]</ref>
|}
 
[[2015 йис]]ан агьалияр сиягьриз къачунин нетижариз килигна хуьре 211 касди уьмуьр ийизвай. Агьалидин вири [[лезгияр]], [[сунияр|суни]]-[[мусурманар]] я.
 
Тарихдал гьалтайла УхулринУхулвияр агьалиагъадихъ галай сихилриз пай жезва, хуьре гъуьгъуьнин сихилрин векилри уьмуьр гьалзавайди я: ''Шагьар, Къирихар, Къацанар, Такацар, Пахълар, Идрисар, Къирер, Панагьар.''▼
 
Ухулвийрин гзафбур райондин юкь [[Ахцегь]]риз, [[Дукъузпара район]]дин [[Къаракуьре]] хуьруьз, [[Мегьарамдхуьруьн район]]дин [[ЦIийихуьр]]уьз, ва [[Азербайжан]]дин Еникент ва Узунмеше хуьруьз куьч хьанвайди я.▼
▲Тарихдал гьалтайла Ухулрин агьали сихилриз пай жезва, хуьре гъуьгъуьнин сихилрин векилри уьмуьр гьалзавайди я: Шагьар, Къирихар, Къацанар, Такацар, Пахълар, Идрисар, Къирер, Панагьар.
 
==Экономика ва ИнфратуькIуьрунинфраструктура==▼
▲Ухулвийрин гзафбур райондин юкь [[Ахцегь]]риз, [[Дукъузпара район]]дин [[Къаракуьре]] хуьруьз, [[Мегьарамдхуьруьн район]]дин [[ЦIийихуьр]]уьз, ва [[Азербайжан]]дин Еникент ва Узунмеше хуьруьз куьч хьанвайди я.
Хуьре Ухулрин сифте чирвилер гудайгузвай мектеб, лежбервилин фермадин майишат «Ухулви» <ref>[http://www.gde24.ru/company/card/BgESwLH282B9SrtVffaTzECi/ Бизнес-справочник "Где 24"]</ref>, хуьруьн майишатдин затIар гьасил авунин кооператив «Шалбуздагъ» кардик кваз яква.▼
 
▲==Экономика ва ИнфратуькIуьрун==
▲Хуьре Ухулрин сифте чирвилер гудай мектеб, лежбервилин фермадин майишат «Ухулви»<ref>[http://www.gde24.ru/company/card/BgESwLH282B9SrtVffaTzECi/ Бизнес-справочник "Где 24"]</ref>, хуьруьн майишатдин затIар гьасил авунин кооператив «Шалбуздагъ» кардик кваз я.
==Шикилар==
<gallery perrow="6">
Строка 90 ⟶ 112 :
== ЭлячӀунар ==
* [http://ahtymo.ru/ Ахцегь райондин сайт]
* [http://www.akhtymr.ru/places/mo-uhul/ Ахцегь райондин сайтуна Ухулрин хуьруьнсоветдикай малуматар]
* [http://www.wikimapia.org/16903008/ru/%D0%A3%D1%85%D1%83%D0%BB Ухул со спутника]
 
{{Ахцегь райондин яшамиш жезвай чкаяр}}
Чешне "https://lez.wikipedia.org/wiki/Ыгыл" я