ЦӀай (азар): различия между версиями
Содержимое удалено Содержимое добавлено
Новая страница: «'''Маляри́я''' (Кьуланйисара итал. mala aria — «пис гьава», виликра «уьрен азар» лу…» |
|||
ЦӀар 1:
'''Маляри́я''' (Кьуланйисара [[итал чӀал|итал.]] mala aria — «пис гьава», виликра «уьрен азар» лугьузвай) — трансмиссиввилин инфекциядин азаррин кӀватӀал, Anopheles (маляриядин ветӀер) ветӀри инсандиз кьас гана ракъурзавай. Малярий кткайла инсандал зурз акъалтда, спленомегалия, (селезёнкадин екевал чӀехи хьун), гепатомегалия (лекь чӀехи хьун), анемия жеда. Вични къвез-къвез ахлатдай азар туш. Азар хкажзавайди паразит я, Plasmodium несилдай(80—90 % — Plasmodium falciparumди ийизавайди я).
Гьар йисуз 350—500 миллио сефер инсанри малярия кьазва, гьабурукай 1,3—3 миллион кьиникьал куьтягь жезва. 85—90 % крара азар [[Сахара]]дилай кьибле патахъ галай [[Африка]]да кьазвайди я. Чебни чӀехи пай жедай крара азар кьазвайбур 5 йисахъ агалкь тавунвай аялар я. Алимри гьисабзвай саягъ, къведай къад йисан къене кьиникьвал кьве сеферда чӀехи жеда.
== Тарих ==
Са фикир ава, инсанрихъ малярия азар аваз 50 000 йисалай пара яз. Малярия акъатнавай чка, алимри гьисабзавай саягъ, РагъакӀидайни Юкьван Африка я. Молекулайринни-генетиквилин малуматди лугьузва, плазмодийдин паразитвилелай вилик гвай ата-буба вичиз кӀани саягъ юзазвай гьакӀанди тир, фотосинтез авай, цин хевквачирбурун ратара яшамиш жедай. ГьакӀни адавай Diptera несилдин 150-200 миллион йис кьулухъ хьанвай сифте иви жутӀадай гьашаратра яшамиш жедай, фад кьве иеси жедай мумкинвал къазанмиш ийиз.
== Баянар ==
| |||