Мугьажир
Мугьажир (араб. المهاجر «гьижра авур кас», яни куьч хьанвай кас) — 622 йисуз Мугьаммад пайгъамбардихъ галаз (А.А.С.С) Меккадай Медина шегьердиз куьч хьанвай мусурманриз лугьузвай. Са кьадар геж, дуьньядин гьар са патай чпин дин хуьн паталди араб уьлквейриз куьч жезвай мусурманризни мугьажир лугьузвай. Месела, Къавкъаздин дяве чӀавуз Урус империядиз муьтӀуьгъ тахьана Осман империядиз катай агъзурралди дагъустанвийрин хзанризни «мугьажир» тӀамгъа эцигнай. Араб гаф яз «мугьажир» гаф "гьаж" (куьч хьун) гафуникай арадал атанвайди я.
Турцияда лезги, авар, яхул хуьрер ава. И хуьрер Гъазаватдин дяве вахтунда Урусатдик акат тавун паталди Осман империядиз куьч хьанвай хзанри кутунвай. А чӀавуз вирибурулайни пара кьадарда куьч хьанвайбурукай черкесар, лезгияр (Турциядиз), чеченар, аварар, ингушар (Иорданиядиз, Сириядиз) я.
Къуръанда мугьажирвиликай кхьенва
дуьзар хъувун- «Куьч хьанвай сифте ксарин, ансаррин ва абурун гуьгъуьналлаз атанвайбурун кӀвалер къени жеда: Аллагь абурал рази я, ва абур Аллагьдал рази я. Ада абуруз женнетдин салар гьазурнава, а салара вацӀар авахьзава. Абур ина эбеди яз жеда. Им зурба агалкьун я.» [1]
Баянар
дуьзар хъувунЭлячӀунар
дуьзар хъувун- Большаков О. Г. Мухаджир // Ислам: энциклопедический словарь / отв. ред. С. М. Прозоров. — М. : Наука, 1991. — С. 177.
- Али-заде, А. А. Мухаджиры (архив ) // Исламский энциклопедический словарь. — М.: Ансар, 2007.