Карелия
 КарелияРеспублика Карелия | ||||||||
|
||||||||
| Кьилин шегьер: | Петрозаводск | |||||||
| ЧӀехи шегьерар: | Петрозаводск, Кондопога, Сегежа, Костомукша | |||||||
| Уьлкве: | Урусат | |||||||
| Гимн: | Карелиядин гимн | |||||||
| Федерал округ | Кефердинни рагъакӀидай патан | |||||||
| Экономик район | Кеферпатан | |||||||
| Административ паюн: | 2 республикайрин шегьерар, 16 районар | |||||||
| Кьил | Артур Парфенчиков | |||||||
| Майдан: | 180 520 км² (18-лагьай) | |||||||
| · Цин ччилин %: | 14,7 | |||||||
| Агьалияр: | ↘ 527 880 ксар. (67-лагьай) | |||||||
| · Агьалидин чуькьуьнвал: | 2,92 ксар./км² | |||||||
| ЧӀал: | урус | |||||||
| РВБ: | 127,7 млрд руб. (60-лагьай) | |||||||
| Автомобилдин код: | 10 | |||||||
| Телефондин код: | 814 | |||||||
| Сятдин чӀул: | UTC+4 | |||||||
| Сайт: | Официал сайт | |||||||
 Викигьамбар: | Republic of Karelia | |||||||
.svg)
Республика Карелия (урус чӀалан; ливвикдин карел чӀал Karjalan tazavaldu; карел чӀал Karjalan tašavalta; фин. Karjalan tasavalta) — кефердинни рагъакӀидай патан арадин Урусатдин республика. Кьилин шегьер — Петрозаводск.
География
дуьзар хъувунУрусатдин кефердинни рагъакӀидай пата ала. Карелиядин чилер Финляндиядихъ галаз рагъакӀидай пата (798,3 км), Мурманск вилаятдихъ галаз кефер пата, Архангельск вилаятдихъ галаз рагъэкъечӀдай пата, Вологдани Ленинград вилаятдихъ галаз кьибле пата са сергьятра ава. Карелия кефердинни рагъэкъечӀдай пад Лацу гьуьлуьн ятари кьунва.
Административ паюн
дуьзар хъувунКьвед шегьердин округарни 16 муниципал районар акатзава.
Карелиядин административ паюн
 |
|---|
| Шегьердин округ | Агьали | Майдан (км²) |
Агьалийрин къалинвал (ксар/км²) | |
|---|---|---|---|---|
| I | Петрозаводск | 277 111 | 113 | 2394,7 |
| II | Костомукша | 30 049 | 4046[1] | 7,4 |
| № картада | Район | Агьали | Майдан (км²) | Агьалийрин къалинвал (чел./км²) |
Шегьерин агьалияр |
Хуьруьн агьалияр |
Адм. юкь |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Беломорск | 17 034 | 12.930 | 1,4 | 11.563 | 9.502 | Беломорск |
| 2 | Калевала миллетрин | 7063 | 13.030 | 0,6 | 5.274 | 4.196 | Калевала |
| 3 | Кемь | 15 753 | 7.950 | 2,1 | 13.118 | 5.486 | Кемь |
| 4 | Кондопога | 37 958 | 5.940 | 6,7 | 33.309 | 8.518 | Кондопога |
| 5 | Лагьденпогья | 13 455 | 2.180 | 6,4 | 8.124 | 7.149 | Лагьденпогьия |
| 6 | Лоугьи | 12 056 | 22.710 | 0,6 | 10.823 | 5.923 | Лоугьи |
| 7 | Медвежьегорск | 28 602 | 13.730 | 2,2 | 22.725 | 11.447 | Медвежьегорск |
| 8 | Муезерский | 10 535 | 18.180 | 0,6 | 3.795 | 10.818 | Муезерский |
| 9 | Олонец миллетрин | 21 071 | 3.920 | 5,7 | 9.201 | 15.761 | Олонец |
| 10 | Питкяранта | 18 249 | 2.270 | 8,5 | 12.540 | 9.391 | Питкяранта |
| 11 | Прионежский | 21 829 | 4.600 | 4,7 | - | 23246 | Петрозаводск |
| 12 | Пряжа миллетрин | 14 456 | 6.430 | 2,3 | 4.174 | 12.708 | Пряжа |
| 13 | Пудож | 18 908 | 12.660 | 1,6 | 9.864 | 14.750 | Пудож |
| 14 | Сегежа | 37 906 | 10.640 | 3,7 | 42.209 | 3.754 | Сегежа |
| 15 | Сортавала | 31 246 | 2.190 | 14,5 | 25.259 | 7.626 | Сортавала |
| 16 | Суоярви | 16 594 | 13.580 | 1,3 | 10.776 | 10.341 | Суоярви |
Тарих
дуьзар хъувун| Период | Название | Примечание |
|---|---|---|
| VII виш йис — XI виш йис | Корела (тайифа) | Сифте яшайишдин тайифаяр |
| XI — XV вй. | Корела ччил | Новгород республикадин автономиядин ччил[2] |
| XVI — XVII вй. | Корела уезд | Москвадин пачагьлугъдин Новгород ччилдин Водь пятинадин пай |
| 1617—1721 йис | Карелиядин герцогвал | Швециядин Выборг лендин пай |
| 1784—1796 йис | Олонец наместниквал | Урусатдин империядин административ пай |
| 1801—1922 йис | Олонец губерния | Урусатдин империя]дин административ пай |
| 08.06.1920—27.07.1923 | Карелиядин КӀвалахдин Коммуна (ККӀК) | УСФСР/ССРГ-дин автономия |
| 25.07.1923—05.12.1936 | Автономдин Карелиядин Советрин Социализмдин Республика (АКССР) | УСФСР составдик квай АССР |
| 05.12.1936—31.03.1940 | Карелиядин Автономдин Советрин Социализмдин Республика (КАССР) | УСФСР составдик квай АССР |
| 31.03.1940—16.07.1956 | Карел-Фин Советрин Социализмдин Республика (КФССР) | ССРГ составдик квай ГалкӀ республика |
| 16.07.1956—24.05.1991 | Карелиядин Автономдин Советрин Социализмдин Республика (КАССР) | УСФСР составдик квай АССР |
| 24.05.1991—13.11.1991 | Карелиядин Советрин Социализмдин Республика (Карелиядин ССР)[3] | УСФСР составдик квай Республика |
| 13.11.1991[4] — 12.02.2001 | Республика Карелия | Урусатдин составдик квай Республика |
| 12.02.2001—иниз | Республика Карелия (Карьяла) | Урусатдин Федерациядин составдик квай Республика |
Баянар
дуьзар хъувун- ↑ Кучко А. А. Костомукша шегьердин округ Архивация 29 январь 2016 йисан. (урус)
- ↑ Кочкуркина С. И. Археологические памятники корелы (V—XV вв.). — Л.: Наука, 1981. — 158 с.
- ↑ Закон РСФСР от 24 мая 1991 г. «Об изменениях и дополнениях Конституции (Основного Закона) РСФСР» — «из части первой статьи 71 исключить слово „автономные“;»
- ↑ Республика Карелия - Историческая справка - Правительство Республики Карелия
ЭлячӀунар
дуьзар хъувун- Карелия гьукуматдин официал сайт (урус) (фин.) (инг.)