ЖикӀияр

ЖикӀи (лат. Rosa, урус. Шиповник) - гзаф йисарин цацар алай набататрин жинс, кьакьанвилелни 2 метр кьван жеда.

ЖикӀи

Кардик кутун

Дарманар авун патал адан емишар кӀватӀда, чебни хъуьтӀуьн мекьер тахьанмаз, кулунал хъсан битмиш хьанвай вахтунда. Бязи вахтара дарманар авун патал адан дувуларни кардик кутада. ЖикӀияр сушилкайра 80-85 градусдин чимивиле кьурурда.

Абурун дарманрихъ ихьтин къуват ава:

• туькьуьл, цвар акъуддай
• дакӀур чкаяр сагъар хъийидай
• склероздиз (рикӀелай алатдай азардиз) акси
• иви лахта ийидай
• беден мягькемардай
• хуквадинни ратарин кӀвалах къайдадик хьуниз куьмекдай
• цинготдиз акси ва беденда затӀарин дегишун (обмен веществ) къайдадик кутадай
• тӀуьр затӀар цӀуруруниз, иливаруниз куьмекдай
• гормонринни ферментрин синтез гужлу ийидай
• чӀур хьанвай клеткаяр чкадал хкидай
• бедендиз къецяй гузвай чӀуру таъсирар акъвазардай
• дамаррин къерехар мягькемардай
• шекердин диабет акатай чӀавуз ивидик квай глюкозадин кьадар тӀимилардай
• ивидин давление хкаж хьайила, ам тӀимилар хъувун патал

атеросклероз авайла

• витамин "С" беденда тӀимил хьайила, ам артухарун патал
• хуквадинни ратарин азарар арадал атайла
• жигерар, чӀулав лекь, туькьуьлдин кисе, цварадин кӀвал азарлу хьайила
• беденда инфекция гьатай чӀавуз

"С" ва "Р" витаминар тӀимил хьайила

• вилерин азар авайла
• иви фин акъвазарун патал
• диатез, лучевой азар авайла ва иви тӀимил хьайила
• цварадин кӀвале къванер хьайила
• цистит авайла
• кпулар акатайла
• ваннаяр авун патал жикӀидин валарин дувулрин гьалимади куьмекда.

ЖикӀийрин цилерикай гьазурай чӀем кардик кутада:

• хирера хъиткьерар арадал атайла
• хамунин азарар квайла
• кӀвачерин зангар азарлу хьайила
• гьакӀни хер аваз ратарин кӀвалах чӀур хьайи чӀавуз клизмаяр авун патал.

ДуркӀунра, цварадин кӀвале къванер авайла, абур тӀарвал авачиз акъудун патал жикӀийрин (емишрин) чкалрикайни менфят къачуз жеда.

Промышленностда жикӀидин емишар кваз гзаф дарманар гьазурзава: жикӀидин чӀем - холосас, каротолин, витаминар квай сиропар, таблеткаяр ва чай.

ЖикӀидин гьалима тинидик кутазва: гьазурзавай фак аскорбин кислота ва минерал кьелерин ери девлетлу авун, фан ери, винел пад, адан тӀеквенар, хъуьтуьлвал хъсанарун патал. ГьакӀни фан дад, атирдин ни галай хьиз, хъсан жеда, фу гзаф вахтунда баят тахьана амукьда.

ЖикӀийрин гьалима консервияр, мурабаяр, джемар, мижеяр ийидайлани кардик кутада.

ЖикӀийри беденда цур, кобальт ва селена артухарда.

Эдебият

• Лукьман Асланов «Дарманар квай набататрин сирер»