Арарат марз

Арарат марз
арм. Արարատի մարզ


Пайдах	Герб

Кьилин шегьер:

Арташат

ЧӀехи шегьерар:

Арташат, Арарат, Веди, Масис

Уьлкве:

Эрменистан

Административ паюн:

4 шегьердин ва 91 хуьруьн муниципалитетар

Марзпет

Гарик Саргсян

Майдан:

2 096 км²

Агьалияр:

260 367 ксар. (3-лагьай)

· Агьалидин чуькьуьнвал:

124,22 ксар./км²

ЧӀал:

эрмен

Телефондин код:

Сятдин чӀул:

UTC+4:00

ISO 3166 код:

AM.AR

Сайт:

Официал сайт

Арарат марз, Арарат вилаят (эрм. Արարատի մարզ) — Эрменистандин кьиблединни рагъакӀидай пата авай вилаят я (эрм. մարզ [марз]).

РагъакӀидай пата Туьркиядихъ галаз, кьибле пата – Азербайжандинхъ галаз, кьиблединни рагъэкъечӀдай патахъ – Вайоцдзор марздихъ галаз, рагъэкъечӀдай патахъ – Гегархуник марздихъ кефердин патахъ – Котайк марздихъни меркездин округ тир Еревандихъ галаз, кефердинни рагъакӀидай патахъ Армавир марздихъ са сергьятра ава.

Майдан — 2 096 км². Агьалияр — 260 367 кас. Агьалийрин къалинвал — 124,22 кас/км².

Административ юкь — Арташат я. Маса шегьерар — Арарат, Веди, Масис я.

Гилан вилаятдин кьил Гарик Саркисян я, ам 2018-лагьай йисан 1-лагьай июндиз тайинарна ^[1].

Шегьерни хуьрер дуьзар хъувун

Вилаятдин кьил - Гарик Саргсян

География дуьзар хъувун

Чилин кьадар — 2 096 км², вири уьлкведин майдандикай адал 7 % гьалтзава, и къалурзавай лишандиз килигна вилаят уьлкведин 9-лагьай чкадал ала. Ада гилан Эрменистандин

Вилаятди Арарат кьулувилин кьиблединни рагъэкъечӀдай пата чка кьунва. Адан кефердин пад Йерано сувари, рагъэкъечӀдай пад — Гегам, Дахнакни Мжкатар сувари, кьибледин пад УрцӀ сувари гьакӀни рагъакӀидай пад — Аракс вацӀу кьунва. Вилаятдин юкьва Ерах сувари чка кьунва. Кьулувилерал вилаятдин чилерикай 30 % гьалтзава, амайди — сувар я.

Виридалайни кьакьан сув — Спитакасар (3560 м), ам Гегам цӀиргъиник ква. Виридалайни аскӀан чка (801 м) Аракс дугуна ава.

Вилаятда тӀуз физвай вацӀарикай кьилинбур Аракс, Раздан, Азатни Веди язва. Марздин климат лап жуьреба-жуьрединди я. Ам лап агъада авай дугунра жеда акьалтӀдай кьурагь климатдин ва кьакьанвилерал жедай жив квай мекьи климатдин арада галтад жезва.

Хосров там дуьзар хъувун

Хосров там

Арарат вилаятда гьукуматди хуьзвай тӀебиатдин заповедник тир Хосров таму чка кьунва. Адан чилин кьадар 23213,5 га я. Там Гегам цӀиргъинин кьиблединни рагъакӀидай патан гуьнедал, гьакӀни Еранос, Дагнак, Ириц Лерни Хосровасар цӀиргъерин гуьнейрал экӀя хьанва. Ина къавкъаздин лекьенди уьмуьрзава, лап кьериз-кьериз гьалтзавай, «яру ктабдик» кутунвай вагьши гьайван я^[2]. Эрменистанда 2019-лагьай йис къавкъаздин лекьендиз гьуьрметна^[3].

Тарих дуьзар хъувун

Гилан Арарат марз 1995-лагьай йисан ноябрдин 7-лагьай йикъан административни территориал паюникай къанундалди арадал гъана. Ам Армениядин Арарат, Арташатни Масис районар сад авунин рекьелди туькӀуьрнава.

Агьалияр дуьзар хъувун

	1991	1993	1995	1997	1999	2001	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2010
Агьалияр	278 900	279 700	269 800	269 000	268 900	271 800	271 900	272 100	272 700	273 400	274 200	275 100	279 200
Шегьердин агьалияр	93 900	93 000	85 100	82 900	81 300	80 600	79 900	80 100	80 300	80 500	80 700	81 000	82 300
Чешме: ArmStat^[4]^[5]