Мирзебегов Азиз Абдулмиран хва

Мирзебегов Азиз Абдулмиран хва — лезги шаир, алим, таржумачи.

Уьмуьр

Мирзебегов Азиз Абдулмиран хва 1959-йисан 10-ноябрдиз Азербайжан республикадин КцӀар райондин Агъа Лакаррин хуьре дидедиз хьана.

1977-йисуз ада Агъа Лакаррин хуьруьн юкьван мектеб акьалтӀарна. 1978-1980-йисара Иркутский областдин Ангарск шегьерда Советрин Кьушунрин жергейра къуллугъна.

1983-йисуз ДГУ-дин филологиядин факультетдиз кьабул хьана.

1988-йисалай 1993-йисалди ада Агъа Лакаррин хуьруьн мектебда муаллимвал авуна.

1991-йисуз ам КцӀар райондин халкьдин депутатрин Советдин депутатвиле хкягънай.

1993-йисуз ам Дербент шегьердиз куьч хьана ва гьана муаллимвилин кӀвалах давамарна. 1998-йисалай ада Дербент шегьерда авай «Юждаг» институтда сифте муаллимвиле, 2004-йисалай педагогикадин факультетдин деканвиле, 2009-2010-йисаризни гьа институтдин ректорвилин къуллугъдал кӀвалахна.

А. Мирзебегов литературадин эсерар кхьиз мектебда авай йисарилай эгечӀнай. 1980-йисалай ада КцӀар шегьерда, машгьур шаир Лезги Нямета регьбер­вал­завай «РикӀин гаф» тӀвар алай эдебиятдин кӀватӀалда иштиракна. Гьа йисалайни адан эсерар газетрин ва журналрин чинриз акъатиз гатӀунна. Автордин сад лагьай ктаб 1993-йисуз чапдай акъатна.

1989-йисуз А. Мирзебегова Магьачкъалада жегьил литераторрин ХV республикадин совещаниедин кӀвалахда иштиракна ва ана ам премиядиз лайих акуна.

1991-1996-йисара А. Мирзебегова муаллимвиле кӀвалахиз, гьа са вахтунда Азербайжанда лезги чӀалал сифте яз, аслу тушир эдебиятдин газет — «РикӀин гаф» акъудна. 1992-йисуз ада гьакӀни «Лезгияр» газетдизни редакторвал авуна.

1997-йисалай ам Урусатдин журналистрин Союздин, 2001-йисалай Урусатдин писателрин Союздин, 2022-йисалай СТД-дин член я.

2005-йисан декабрдиз адаз, тагьсилдин рекьяй лайихвилериз ва яргъал йисарин гьакъисагъ зегьметдиз килигна, Дагъустандин Гьукуматдин Советдин къарардалди, «Дагъустан Республикадин лайихлу муаллим» гьуьрметдин тӀвар гана.

2012-йисуз А. Мирзебегова Алкьвадар Гьасан эфендидин яратмишунрай дисссертация хвена, филологиядин илимрин кандидатвилин тӀвар къачуна.

Алакьунар

Азиз Мирзебегов алай аямда лезги эдебиятда бегьерлудаказ ва ери аваз кӀвалахзавай авторрикай сад я. Ам бажарагълу шаир, таржумачи ва литературовед хьиз машгьур я. Вичин яратмишунрин гьар са хиле ада вичин алакьунар къалур­нава ва кьакьан дережаяр муьтӀуьгъарнава. Шаирди ви­чин тик рехъ агалкьунралди давамарзава. Вичин эсерар арадал гъунихъ галаз сад хьиз, шаир лезги чӀалаз жуьреба-жуьре халкьарин чӀаларай шииратдин гуьзел чешмеяр таржума авунални машгъул я. Ада лезги чӀалаз Рудакидин, Омар Хайяман, Насир Хосрован, Убейд Заканидин, Жалаладдин Румидин, Саади Ширазидин, Гьафиз Ширазидин, Намик Кемалан, Назим Гьикметан, Шота Руставелидин, Акакий Церетелидин, Саят Новадин, Паруйр Севакан, Иоганн Гетедин, Генрих Гейнедин, Уильям Шекспиран, Роберт Бернсан, Уильям Блейкан, Жорж Байронан, Уолт Уитменан, Редьярд Киплинган, Пабло Нерудадин, Сюлли-Прюдоман, Луи Арагонан, Тарас Шевченкодин, Александр Пушкинан, Михаил Лермонтован, Сергей Есенинан ва масабурун шиирар элкъуьрнава.

Азиз Мирзабегов публицистикадални машгъул я. Адан макъалаяр ва очеркар «Къизил Къусар», «Дербентские новости», Дербентские известия", «Факт», «Лезги газет», «Лезгинские известия», «Дагестанская правда», «Литературная Россия» хьтин газетра акъатнава.

Университетда кӀелзавай йисарилай А. Мирзебегов илимдин кӀвалахрални машгъул хьана. Автордин илимдин макъалаяр «Дуствал» альманахда, «Литературадин Дагъустан», «Самур», «Возрождение» журналра, «Юждаг» институтдин илимдин эсеррин кӀватӀалра ва маса чапдин органра акъатнава.

А. Мирзебегов литературадин ва театрдин критикадални машгъул я. И рекьерайни адахъ гзаф эсерар ава.

Азиз Мирзебегов лезги ва урус чӀаларал акъатнавай къанни цӀикьвед ктабдин — агъадихъ тӀварар кьазвай ктабрин автор я: «ЦӀийи Чапаев» (сатирадин шиирар, 1993), «Алкьвадар Гьасанан шииррин ирс» (1995), «Театрдин шаир» (Урусатдин Федерациядин лайихлу артист, режиссер Багъиш Айдаевакай, 1997), «Урус шииратдин хазинадай» (1999), «Жавагьиррин таж» (дуьньядин поэзиядай таржумаяр, 1999), «Сегьнедин суьгьуьрчи» (режиссер Мегьамед-Гьанифа Рамазановакай, 2001), «Лезги эдебиятдин хазинадай» (2004), «Гарун мани» (шиирар, 2005), «Юждагда» гуьруьшар (2006), «Агъа Лакар хуьр» (2007), Агъа Лакар — девиррин ядигар (2007), Гьеле фад я!.. (шиирар, 2007), «Руьгьдин синер: эдебият, меденият ва тарих» (макъалаяр, 2009), «Са чӀавариз» (шиирар, 2010), «Устад актер ва режиссер» (Дагъустандин халкьдин артист Мирзебег Мирзебеговакай, 2010), «Гамлетан руьгь авай актер» (Урусатдин Федерациядин лайихлу артист Абдурашид Махсудовакай, 2011), «Сегьнедин устад» (Урусатдин Федерациядин лайихлу артист Абдуллагь Гьабибовакай, 2011), «РикӀелай тефидай образар» (Дагъустандин лайихлу артистка Басира Ибрагьимовадикай, 2011), «Сегьнедиз бахшнавай уьмуьр» (Дагъустандин халкьдин артистка Дурия Рагьимовадикай, 2011), «Режиссердин феномен» (Урусатдин Федерациядин лайихлу артист Багъиш Айдаевакай, 2013), «Жавагьиррин хазина» (дуьньядин поэзиядай таржумаяр, 2013), «ЧӀехи устаддин образрин галерея» (Урусатдин Федерациядин халкьдин артист Мурадхан Къухмазовакай, 2014), «Руьгьдин хазинаяр жагъурзавайди ва ахтармишзавайди» (профессор Гьажи Гашарован уьмуьр ва яратмишунар, 2014), «Зур асирда сегьнеда» (Урусатдин Федерациядин халкьдин артистка Шамсижагьан Къухмазовадикай, 2015), «Асирдилай яргъи рехъ» (Лезги театрдикай очеркар, І пай, 2015), «Лезги театр Гулизар Султановадин ахтармишунра» (2018), «Кьведра бахтлу кас» (Дагъустандин халкьдин шаир Майрудин Бабаханован уьмуьр ва яратмишунар, 2018), «ЧӀехи шаир ва маарифчи» (Алкьвадар Гьасан эфендидин уьмуьр ва яратмишунар, 2019), «Низами Генжеви. Эбеди багъ. Хкягъай эсерар» (2019), «Асирдилай яргъи рехъ» (Лезги театрдикай очеркар, II том, ІI ва III паяр, 2020), «Вили къванцин мани» (Дагъустандин халкьдин шаир Майрудин Бабаханован поэзиядин алем, 2020), «Шаирдин арш» (Дагъустандин халкьдин шаир Арбен Къардашан уьмуьр ва яратмишунар, 2021).

Шаирдин шиирриз Фетуллагь Рагьимханов, Маина Абдулмуталибова, Къагьриман Ибрагьимов, Фаик Къардашев, Амина Хайирова, Насир Шагьмурадов, Абдуллагь Гьабибов хьтин композиторри вишез мукьва манияр кхьенва

Азиз Мирзебегова алай вахтунда СтӀал Сулейманан тӀварунихъ галай Лезгийрин гьукуматдин музыкадинни драмадин театрда кӀвалахзава.

ЭлячӀунар

• Акимов Къ. Х. Азиз Мирзебегов (2001). Ахтармишун 6 декабрь 2021.