Бежта белген (урусБежтинский участок) — Урусат Федерациядин Дагъустан республикада авай муниципалитетдин белген (урусучасток). Административвилелди Цунта райондин пай хьиз арадал атанвайди я.

Муниципалитетдин район
Бежта белген
урусБежтинский участок
Герб
Герб
Уьлкве
Урусат
Федерациядин субъект
Дагъустан
Администрациядин юкь
Къенепатан паюнар
4 муниципалитетар акатзава
Райондин кьил
Шахбанов Шахбан Магомедович
Бине кьунва
Майдан
575 км²
Агьалияр
7 387 кас (2014)
Миллетар
Динар
Бежта белген
Бежта белген


Сятдин чӀул
Телефондин код
+7 87274
Автомобилдин код
05
Официал сайт

Администрациядин юкь — Бежта хуьр я.

География дуьзар хъувун

Район Дагъустан Республикадин суван рагъакӀидай пата, Авар Къойсу вацӀун кьиле, ЧӀехи Къавкъаздин кьилелай элячӀдай цӀиргъера, гьулуьн дережадилай 1500-3500 м кьакьанда ала. Кефердинни рагъакӀидай пата Цунта райондихъ галаз, кефердинни рагъэкъечӀдай пата Тлярата райондихъ ва рагъакӀидай пата Гуржистандихъ галаз са сергьятра ава.

Райондин чилерин майдан — 575 км² я.

Климат дуьзар хъувун

Белгендин климат, къайи яргъи хъуьтӀуьвни куьруь гаталди тафават авай, юкьван гьалдин — мекьи я. Белгендин гьавадин вини дережадин ламувал набататрин хъсан экъечӀуниз куьмек гузва. Хъчарин жуьреба - жуьревилив ва булвилив тафават авай гегьенш чӀурар, белгендин асул девлет я. Гьавиляй хуьруьн майишатдин асул кӀвалахар ина лежбервални малдарвал я.

Минералдин чешмеяр дуьзар хъувун

Белгендин чилера пара кьадарда гъвечӀи ва чӀехи минерал цин чешмеяр ава: недай затӀар гьазуруниз виже къведай кьел квай, сода квай ятар, ва сагъардай экъуьнар ийидай гугурт, гургуртни - водород ва шуьтруь ракьун чими ятар.

Тарих дуьзар хъувун

Бежта белген 1992 йисуз арадал гъанвай ва Дагъустан Республикадинни гьакӀни вири Урусат Федерациядин административивлин паюнда уникум тир гьал я.

Дагъустан Республикадин Конституцияди тайинарнавайвал Бежта белген Цунта райондин составдик акатзава.

Агьалияр дуьзар хъувун

Йисариз килигна Бежта райондин агьалийрин дегиш хьунин динамика:

Йис 2008 2009 2012 2013 2014
Агьалияр 9 500 9 783 7 328 [1] 7 369 [2] 7 387 [3]

Чкадин миллетар — бежтаяр ва гунзибар я, абур бежта ва гунзиб чӀаларал рахазва [4]. Диндал гьалтайла вири суни - мусурманар я.

2009 йисан 1 январь тарихдин малуматрив кьурвал «Бежта белген» муниципалитетдин миллетрин состав [5]:

Халкь Кьадар,
кас.
Пай
вири агьалийрикай, %
бежтаяр 8280 84,6 %
гунзибар 1040 10,6 %
дидояр 468 4,8 %
вири санал 9783 100,00 %

Администрациядин паюнар дуьзар хъувун

Райондик 5 муниципалитетдин образование (хуьруьнсовет) акатзава [6].

Бежта белгендин хуьруьнсоветар ва абурук акатзавай 12 хуьрер, (яцӀу шрифтдив администрациярин юкьвар къалурнава);

  1. «Бежта» хуьруьнсовет — Бежта
  2. «Качалай» хуьруьнсовет — Качалай, Караозек, 40 лет Октября, Ахай-Отар, Ачи-Чунгур, Кара-Тюбе
  3. «Тлядал» хуьруьнсовет — Тлядал
  4. «Хашархота» хуьруьнсовет — Хашархота
  5. «Гунзиб» хуьруьнсовет — Гарбутль, Гунзиб, Нахада — гунзибар.

Хуьрер - анклавар дуьзар хъувун

Административвилелди Бежта белгендиз талукь 12 хуьруькай ругуд хуьр Бабаюрт райондин чилерал ала [7]:

Бабаюрт райондин чилерал алай Бежта белгендин (Цунтин райондин) хуьрер:

Баянар дуьзар хъувун

ЭлячӀунар дуьзар хъувун