Жалилабад район (азер. Cəlilabad rayonu) — Азербайжанда авай район я.

Яшамиш жезвай чка
Жалилабад район
Уьлкве
Азербайжан
Административ юкь
Кьил
Намиг Расул оглы Зейналов
Майдан
1 441 км²
Официал чӀал
Агьалияр
222 400 кас
Къалинвал
154,34 кас/км²
Жалилабад район
Жалилабад район


Сятдин чӀул
ISO 3166-2-дин код
AZ-CAL
Телефондин код
+994 114
Почтунин индекс
AZ 1500
Официал сайт

Майдан — 1 441 км². Агьалияр — 222 400 кас. Агьалидин чуькьуьнвал — 154,34 кас/км².

Административ юкь — Жалилабад я.

Тарих дуьзар хъувун

«Жалилабад» лугьудай топоним Жалил хсуси тӀварцӀелай ва «-абад» (инсанар яшамишзавай чка) эхирдилай атайди я. Шегьердиз ва райондиз журналист ва кхьираг Джалил Мамедкули-задедин гьуьрметдай тӀвар гана[1].

1930-лагьай йисан 8-лагьай августдиз Астрахан-Базар район туькӀуьрна. 1964-лагьай йисан 26-лагьай майдиз ам терг авуна, адан территория Пушкиндин райондихъ гилигна. 1965-лагьай йисан 6-лагьай январдиз ам цӀийик кьилелай туькӀуьр хъувуна. 1967-лагьай йисан 5-лагьай июндиз Астрахан-Базар райондал гила тӀвар эцигна[2].

География дуьзар хъувун

Районди Азербайжандин кьиблединни рагъэкъечӀдай пата чка кьунва. Район кефердин патахъ Билясувар райондихъ, рагъэкъечӀдай патахъ Нефтечала райондихъ, кьиблединни рагъэкъечӀдай патахъ Масалли райондихъ, кьибледин патахъ Ярдимли райондихъ, рагъакӀидай патахъ Ирандихъ сергьятдал ала.

Жалилабад районда чӀехи пай арандин рельеф ава. Район Мугъан кьулувилел ва Ленкоран арандал экӀя хьанва. Райондин рагъэкъечӀдай пата гьуьлуьн дережадилай агъада авай чилер ава, кьиблединн рагъакӀидай пата — сувар хьтин рельеф, кукӀварин кьакьанвал — 1000 метрдилай вине туш. Тамар ава (17,2 агъзур гектар)[3][4].

Районда юкьван гьалдин чими, кьурагьвал авай чуьлдин, зуркъумлухдин климат ава, адетдалди гад кьурагьвал авайди жезва. Январдиз жезвай юкьван температура: 1 ва 3 °С арада, июлдиз: 25—30 °С арада. Юкьван гьалдин къваларин дережа — 400—600 мм. Виридалайни чӀехи вацӀ — Болгарчай я, ам Ирандихъ галаз сергьятдал авахьзава. Райондин территорияда Инчачайдин водохранилище ва Азизбекован тӀварунихъ галай канал ава.

Агьалияр дуьзар хъувун

Йисариз килигна Жалилабад райондин агьалийрин дегиш хьунин динамика[5][4][6][7][8][9][3].

Йис 1939 1959 1970 1979 1989 1999 2009 2020
Агьалияр 57 395 57 479 84 380 106 304 132 306 169 960 192 320 222 400

Баянар дуьзар хъувун

  1. Энциклопедический словарь топонимики Азербайджана = Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti / под ред. Р. Алиевой. — Баку: Шарк-Гарб, 2007. — Т. 1. — С. 24.
  2. Административное деление Азербайджанской ССР на 1 января 1977 года. — Баку: Азернешр, 1979. — С. 6.
  3. 3,0 3,1 Cəlilabad rayonu // Azərbaycan Milli Ensiklopediyası / M. K. Kərimov. — Bakı: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, 2009. — Т. I. (азерб.)
  4. 4,0 4,1 Ҹәлилабад рајону = Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы / Ҹ. Гулијевин редаксијасы илә.. — Азербайджанская советская энциклопедия: в 10 томах. — Баку: АСЕ-нын баш редаксијасы. — Т. 1. — С. 412.
  5. Численность наличного населения городов, посёлков городского типа, районов и районных центров СССР по данным переписи на 15 января 1970 года по республикам, краям и областям (кроме РСФСР)
  6. Численность наличного населения союзных и автономных республик, автономных областей и округов, краёв, областей, районов, городских поселений, сёл-райцентров и сельских поселений с населением свыше 5000 человек (кроме РСФСР)
  7. Численность населения союзных республик СССР и их территориальных единиц по полу
  8. Division of Azerbaijan
  9. Азербайжандин агьалияр сиягьдиз къачун. 2009, Баку.

ЭлячӀунар дуьзар хъувун