Ахцегь вацӀ

АхцегьвацӀ (ахц. нугъ. АхцагьвацӀ; урус. Ахтычай) — Дагъустанда авай вацӀ, Самур вацӀун эрчӀи патан авахьзавайди я. Ахцегьни Рутул районрин чилерилай физвайди я.

Чилинмикит

АхцегьвацӀ эгечӀзвайди я Рутул районда авай Кавказан ЧӀехи сувайрин вине.

АхцегьвацӀу вичин кьил Гельмец-Ахцегь цӀиргъин рагъэкъечӀдай-кефер патаy булахдилай къачузава. Авахь Самур вацӀуз ийизава, эрчӀи патахъай, Самурдин сивелай 101 км яргъак.

АхцегьвацӀ Самурдин виридалайни пара яд авай авахьзавайди я. ВацӀун яргъивал 63 км я, аватун 2300 м, яд кӀватӀзавай чилин гьяркьуьвал 963 км², кьулан кьакьанвал 2590 м. ВацӀун яд кӀватӀзавай чилерин чӀехи пай (84 %) 2000 м дережадилай винихъ гала.

ВацӀун къуртар пара кьакьанбур туш, чӀехи пай — 0,5-1 м. ВацӀун агъа кьатӀ, эхиримжи 26 км галайвал кьуртар кьакьан жезва. ГатумвацӀ авахьзавай чкадилай АхцегьвацӀ дерин каматӀуз физава. Кьакьанвал 2 метрдилай 15дал къвезва, деринвал 10 см до 1,2 м. ВацӀун йигинвал 1-2 м/с, чкайралди 4-5 м/с.

Гидрология

ВацӀ туькӀуьрзавай ятарик марфарни ква, чилин ятарни. Йисан къене яд къвезавай кьван дегиш жезвайди я. Виридалайни пара яд жедай чӀав майдилай августдал я, йисан 60 % яд къвезвай кьван. Мукьвал-мукьвал вацӀ алахьиз жеда, виридалайни пара зиян 1988, 1997 йисара хьайиди я.

Авахьдай вацӀар

• КябяквацӀ, Галагатхет, КаравансарайвацӀ, ДаливацӀ, Къизил-дере, КъудумвацӀ, Фия, МацарвацӀ, КаминвацӀ, МуглахвацӀ.

Ксар

ВацӀун вине пата авазва рутулрин кьве хуьр Борч ва Хин. Амай къадар чилера вацӀ фидайвал авайбур лезги хуьрер я: Смугъул, Мичегь, Къурукал, Ахцегь.

ЭлячӀунар

• Река Ахтычай Архивация 20 октябрь 2011 йисан.  (урус)