Падана кьулувал: различия между версиями

'''Падана дугун''' тахьайтIатахьайтӀа '''Падана-Венециядин дугун''' ([[Итал чIалчӀал|итал.]] '''''Pianura Padana''''' тахьайтIатахьайтӀа '''''Val Padana''''', [[Эмилиано-романйол нугъат|эмил.-ром.]] '''''Pianûra Padâna''''') - [[Италия|Италиядин]] кефер пата авай [[кьулувал]], [[Альпар|Альпайрин]], [[Аппенинар|Аппенинринни]] [[Адриатикадин гьуьл|Адриатикадин гьуьлуьн]] арада алайди я, асул гьисабдалди [[По (вацIвацӀ)|По вацIунвацӀун]] бассейнда.

== ТIварТӀвар ==

Кьулувилин тIвартӀвар Дегь чIаванчӀаван Римдин девирда арадиз акъатна. Римвийри и кьулувилин асул тир [[По (вацIвацӀ)|По]] вацIузвацӀуз '''''«Padus»''''' луьгьузвай тир. И гафуникай латин '''''«Padaneus»''''' тахьайтIатахьайтӀа '''''«Padanus»''''' прилагательное туькIуьрнатуькӀуьрна.

== Географиядин тIулартӀулар ==

Кьулувилин яргъивал - 500 км, гьяркьуьвал - 200 км кьван я (рагъакIидайрагъакӀидай пата). Вич тектоникадин акIажундаакӀажунда авай гьуьлуьн залив алай чкадал хьана (гьуьлуьн, вацIунвацӀун, ядни муркIадинмуркӀадин гьамбардин 8 км гужлувал авай суван жинсинин къат гьасилдивди ацIурунинацӀурунин нетижада).

Дибвилин гьисабдалди винел пад цIалцIамдиндицӀалцӀамдинди я, къвез-къвез рагъакIидайрагъакӀидай патай ракъэкъечIдайракъэкъечӀдай патаз 300-400 м авай кьакьанвиляй гьуьлуьн дережадал кьван агъуз хъижезва. Падана кьулувилин юкьван пата пара гъала (бегьер) гудай чеб квай накьвар авай агъуз дугунар ала, къерехра - къумадинни гъуьдгъвеш кьакьан дугунар ала. По вацIунвацӀун агъа патар гьуьлуьн дережадилай агъуз ала.

Падана кьулувилин кьилдин паяр чпел тIвартӀвар алаз ава - [[Ломбардиядин аран]] (кьулувилин юкьван пай), [[Венециядин аран]] (кьулувилин кефердинни рагъэкъечIдайрагъэкъечӀдай пад)

Климат элячIуниндиэлячӀунинди я - субтропикрин гьалдай юкьван гьалдиз. Гьер вацран юкьван температура - 0-4 °C, чиле вацран - 22-24 °C я. Къвалар - 600-1000 мм я, адетдалди яз вини кьилер гатфариз, гатузни зулуз жезвайди я. КIевиКӀеви живедин винел патан къаст арадал къвезвач.

== ВацIунВацӀун чил ==

Падана кьулувилел [[По (вацIвацӀ)|По]], [[Адидже]], [[Брента|Брентани]] маса вацIаривацӀари къалин вацIунвацӀун чил арадал гъизва. ВацIунВацӀун алахьун гатфаризни зулуз жезвайди я. [[Адриатикадин гьуьл|Адриатикадин гьуьлуьз]] авахьзавай вацIарвацӀар лап рехъ алатна къекъвез жедайбур я. Мукьвал-мукьвал яд акьалтунар жезва (эхиримжи чIехибурчӀехибур 1951, 1957, 1966 лагьай йисариз хьана). Абурукай хуьн патал вацIарвацӀар уьцIвеларнауьцӀвеларна ("обвалование" авуна). Чилериз яд гудай, ятар масанихъ алудна уьленар кьурурдай ва гимияр къекъведай каналрин къалин чил ава.

== ТIебиатТӀебиат ==

Фадлай чIаварачӀавара Падана кьулувилел пешер гьяркьуь ([[Мегъуьн тар|мегъуьн тар]], [[Шабалтдин тар|шабалтдин тар]], [[Гъулцин тар|гъулцин тар]], [[Пипин тар|пипин тар]], [[Къарагъаж|къарагъаж]]) ва ад алахьдай векъин чкадал жедай ([[Чинар|чинар]], [[ЦIвелинЦӀвелин тар|цIвелинцӀвелин тар]]) тамар экъечIзавайэкъечӀзавай тир, амма абур саки михьиз атIанваатӀанва. НацIунНацӀун уьленрани торф квай чкайра набататривай хъсандиз амукьиз хьана.

[[Файл:RisaieVercellesi Panorama2.jpg|right|250px|thumb|[[По (вацIвацӀ)|По вацIуннивацӀунни]] [[Хир|хирин]] панорама]]

По вацIунвацӀун дугун - Италиядин экономикада виридалайни чIехичӀехи метлеб квай регионрикай сад я. Ина чара-чара хуьруьн майишатдинни промышленностдин хилер кIватIкӀватӀ хьана. Вири акъудунин хилер хъсандаказ вили фенвайбур я, парани-пара кефердинни рагъакIидайрагъакӀидай районра.

Падана кьулувал - [[Италия|Италиядин]] техилдин мяден я, дибвилин хуьруьн майишатдин магьсулар - [[Къуьл|къуьл]], [[ГьажикIаГьажикӀа|гьажикIагьажикӀа]], [[Дуьгуь|дуьгуь]], [[ЦипицIЦипицӀ урук|ципицIниципицӀни]] [[Емишрин урук|емишрин]] урукар я. Им Италиядин шекердин чугъундур расунинни шекер акъудунин юкь я. Гьужлудаказ маларни лапагар хуьзва.

ГьакIниГьакӀни ина туризм, банкунин карни масавал чIехичӀехи дережадин вилик фин авайбур я.

== ГьакIниГьакӀни килиг ==