Иран: различия между версиями

Содержимое удалено Содержимое добавлено
Нет описания правки
ЦӀар 1:
{{Гьукумат
| тӀвар = Иран
| официал тӀвар = Исламдин Республика Иран
| тамам тӀвар = جمهوری اسلامی ایران
| тӀвар-род = Ирандин‎‎
| пайдах = Flag of Iran.svg
| пайдахдин тӀвар = Ирандин пайдах
Строка 10 ⟶ 12 :
| гимн = Ирандин гимн
| кьилин шегьер = [[Тегьран]]
| шегьерар = [[Тегьран]], [[МешхедМешгьед]], [[ИсфаханИсфагьан]], [[Тебриз]], [[КереджКараж]], [[Шираз]]
| чӀал = [[Фарси]]
| идара авунин тегьер = [[Исламдин республика]]
| кьил = [[Али Хаменеи]] ([[Ирандин рахбар|рахбар]]), <br>[[МахмудИбрагьим Раиси]] ([[Ирандин Ахмадинежадпрезидент|президент]])
| чил = 1 648 000195
| цин кьадар = 0,7
| ччилиз килигна чка = 17
| халкь = 7781 891000 220000
| халкьдин чка = 17
| агьалидин чуькьуьнвал = 4249,1
| пул = [[Ирандин риал]]
| КъВБ = 930,2 млрд.1100
| КъВБдин чка = 1723
| агьалийрин са касдал къвезвай КъВБ = 1213 570073
| ИПВИ = 0,707797
| ИПВИ чка = 8865
| интернет-домен = [[.ir]]
| телефондин код = +98
| сятдин чӀул = +3:30 / +4:30, [[IRST]]
}}
'''Исламдин Республика Иран''', куьрелди '''Иран''', гьакӀни 1935-лагьай йисал кьван '''Персия''' — [[Кьиблединни ракъакIидайракъакӀидай патан Азия]]да авай гьукумат я. Кьилин шегьер — [[Тегьран]] я.
 
КъВБ-диз килигна (маса къачунин алакьунин паритетдин жигьетдай) экономикадин кьадардал гьалтайла исламдин дуьньяда Иран кьудлагьай чкадал ала, РагъакӀидай патан Азияда — кьведлагьайдал (Туьркиядалай гуьгъуьниз<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2001.html Сравнение ВВП]{{ref-en}}</ref>). Иран — технологиядин жегьетдай региондин виридалайни вилик фенвай гьукуматрикай сад я. Стратегиядин фикирдай Иранди Евразиядин чӀехи метлеб квай регионда чка кьунва, адаз ири нафтадинни тӀебии газдин запасар ава.
'''Исламдин Республика Иран''', куьрелди '''Иран''', гьакӀни 1935-лагьай йисал кьван '''Персия''' — [[Кьиблединни ракъакIидай патан Азия]]да авай гьукумат я. Кьилин шегьер — [[Тегьран]] я.
 
РагъакӀидай пата [[Иракь]]дихъ галаз, кефердинни рагъакӀидай пата [[Азербайджан]]дихъ галаз<ref name="midrf">[http://www.mid.ru/dks.nsf/606ebc9dffb0201643256be000604cf1/3d9d73ef46393d23c3257163002078b0?OpenDocument Иран — Общие сведения о стране]</ref>, [[Эрменистан]]дихъ галаз<ref name="midrf"/>, [[Туьркия]]дихъ галаз<ref name="midrf"/> ва кьабул тахьанвай [[Суван Къарабагъдин Респубдика]]дихъ галаз<ref name="midrf"/>, кефердин пата [[Туьркемнистан]]дихъ галаз<ref name="midrf"/>, рагъэкъечӀдай пата — [[Афгъанистан]]дихъни<ref name="midrf"/> [[Пакистан]]дихъ<ref name="midrf"/> галаз сергьят пайзава. Кефердин патай адан къерехар [[Каспий гьуьл]]уь, кьибледин патай [[Индиядин океан]]дин Персиядин ва Омандин заливри кьунва.
 
== Тарих ==
Кхьенвай чешмейриз килигайла Ирандин тарихди саки 5 агъзур йис желбзава. Адан чилер садлагьай гьукумат — [[Элам]] — чи девирдилай вилик III-лагьай агъзур йисуз [[Хузестан]]да арадал акъатна. Вич Агьеменидрикай тир Садлагьай Дарий авай чӀавуз Персиядин империя [[Греция]]дилайни [[Киренаика]]дилай гатӀумна [[Инд]] ва [[Тарим]] вацӀарал кьван яргъи тир.
 
Вичин кхьенвай тарихдин чӀехи паюнин къене Персия хьиз малум тир Иран 2000-дилай пара йисан къене дуьньядин виридалайни таъсирлу сиясатдинни медениятдин юкьварикай сад тир. Пара виш йисарин къене агъавал ийизвай дин заратуштравал тир. XVI-лагьай виш йисахъ ислам Ирандин гьукуматдин дин хьана.
 
Аятолла Хомейнидин[[Хомейни]]дин гъилик кваз 1979-лагьай йисуз Иранда Исламдин инкъилаб хьана, адан нетижада монархия алудна гадарна ва исламдин республика малумарна.
 
КъВБ-диз килигна (маса къачунин алакьунин паритетдин жигьетдай) экономикадин кьадардал гьалтайла исламдин дуьньяда Иран кьудлагьай чкадал ала, РагъакӀидай патан Азияда — кьведлагьайдал (Туьркиядалай гуьгъуьниз<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2001.html Сравнение ВВП]{{ref-en}}</ref>). Иран — технологиядин жегьетдай региондин виридалайни вилик фенвай гьукуматрикай сад я. Стратегиядин фикирдай Иранди Евразиядин чӀехи метлеб квай регионда чка кьунва, адаз ири нафтадинни тӀебии газдин запасар ава.
 
== География ==
РагъакӀидай пата [[Иракь]]дихъ галаз, кефердинни рагъакӀидай пата [[Азербайджан]]дихъ галаз<ref name="midrf">[http://www.mid.ru/dks.nsf/606ebc9dffb0201643256be000604cf1/3d9d73ef46393d23c3257163002078b0?OpenDocument Иран — Общие сведения о стране]</ref>, [[Эрменистан]]дихъ галаз<ref name="midrf"/>, [[Туьркия]]дихъ галаз<ref name="midrf"/> ва кьабул тахьанвай [[Суван Къарабагъдин Респубдика]]дихъ галаз<ref name="midrf"/>, кефердин пата [[Туьркемнистан]]дихъ галаз<ref name="midrf"/>, рагъэкъечӀдай пата — [[Афгъанистан]]дихъни<ref name="midrf"/> [[Пакистан]]дихъ<ref name="midrf"/> галаз сергьят пайзава. Кефердин патай адан къерехар [[Каспий гьуьл]]уь, кьибледин патай [[Индиядин океан]]дин Персиядин ва Омандин заливри кьунва.
 
=== Административ паюн ===
{{Image label begin|image=Blank-Map-Iran-With-Water-Bodies.PNG|width={{{width|500}}}|float={{{float|none}}}}}
{{Image label small|x=0.038|y=0.184|scale={{{width|480}}}|text=[[РагъакӀидай патан Азербайджан|РагъакӀидай патан<br />Азербайжан]]}}
{{Image label small|x=0.087|y=0.122|scale={{{width|480}}}|text=[[РагъэкъечӀдай патан Азербайжан|РагъэкъечӀдай патан<br />Азербайжан]]}}
{{Image label small|x=0.176|y=0.102|scale={{{width|480}}}|text=[[Ардебиль]]}}
{{Image label small|x=0.255|y=0.180|scale={{{width|480}}}|text=[[Гилян]]}}
Строка 63 ⟶ 64 :
{{Image label small|x=0.340|y=0.350|scale={{{width|480}}}|text=[[Кум (остан)|Кум]]}}
{{Image label small|x=0.190|y=0.538|scale={{{width|480}}}|text=[[Хузестан]]}}
{{Image label small|x=0.260|y=0.505|scale={{{width|480}}}|text=<center>[[Чехармехальни Бахтиария|Чехармехальни<br /> Бахтиария]]</center>}}
{{Image label small|x=0.275|y=0.580|scale={{{width|480}}}|text=<center>[[Кохгилуйени Бойерахмед|Кохгилуйени<br />Бойерахмед]]</center>}}
{{Image label small|x=0.310|y=0.265|scale={{{width|480}}}|text=[[Альборз]]}}
{{Image label small|x=0.375|y=0.440|scale={{{width|480}}}|text=[[Исфахан (остан)|Исфахан]]}}
{{Image label small|x=0.520|y=0.305|scale={{{width|480}}}|text=[[Семнан (остан)|Семнан]]}}
{{Image label small|x=0.510|y=0.200|scale={{{width|480}}}|text=[[Голестан]]}}
{{Image label small|x=0.630|y=0.175|scale={{{width|480}}}|text=<center>[[Кеферпатан Хорасан|Кеферпатан<br />Хорасан]]</center>}}
{{Image label small|x=0.750|y=0.270|scale={{{width|480}}}|text=<center>[[Хорасан-Резави|Хорасан<br />-Резави]]</center>}}
{{Image label small|x=0.740|y=0.451|scale={{{width|480}}}|text=<center>[[Кьиблепатан Хорасан|Кьиблепатан<br />Хорасан]]</center>}}
{{Image label small|x=0.570|y=0.490|scale={{{width|480}}}|text=[[Йезд (остан)|Йезд]]}}
{{Image label small|x=0.640|y=0.630|scale={{{width|480}}}|text=[[Керман (остан)|Керман]]}}
Строка 77 ⟶ 78 :
{{Image label small|x=0.600|y=0.810|scale={{{width|480}}}|text=[[Хормозган]]}}
{{Image label small|x=0.450|y=0.700|scale={{{width|480}}}|text=[[Фарс (остан)|Фарс]]}}
{{Image label small|x=0.830|y=0.760|scale={{{width|480}}}|text=<center>[[Систанни Белуджистан|Систанни<br />Белуджистан]]
</center>}}
{{Image label end}}
Строка 119 ⟶ 120 :
== ЭлячӀунар ==
* [http://www.iran-un.org/ Permanent Mission of The Islamic Republic of Iran to the United Nations New York]
{{Къецепатан элячӀунар}}
 
{{Азиядин гьукуматар}}