Къавкъаз: различия между версиями

Содержимое удалено Содержимое добавлено
Нет описания правки
Нет описания правки
ЦӀар 65:
Кьибле Къавкъаздин кьблединни — рагъэкъечӀдай къерехда, [[ГъвечIи Къавкъаз]]дин суван системадин кьатӀ тир [[Талыш сувар]]и ва абур [[Каспий гьуьл]]уькай ччара ийизвай [[Ленкорандин аран]]ди чка кьунва. Талыш сувар пуд яргъивилихъ фенвай цӀиргъерикай ибарат я. И цӀигъерин виридалай кьакьан чка — [[Куьмуьрквей]] сув я (2494 м), ва [[Ленкорандин аран]], [[Каспий гьуьл]]уьн вири къерехар хьиз дуьнья океандин дережадилай 28 м агъада авай, гьуьлуьз агатзавай чкадал кьван и цӀиргъер аскӀан жезва.
 
Суварин йиса 1.5 см кьван хкаж хьунин ва аранрин йиса 2 — 6 мм кьван агъуз хьунин себебдилай, Къавкъаз сейсмик зона хьиз физва ва ина зурзунрин къуват 10 балл кьван хьун мумкин я, кьетӀендаказ [[Эрмениядин суван кьулувал]]дин кеферни — рагъакӀидай пад. Эхиримжи кӀеви [[зурзун]] ина 1988 — й йисуз [[Эрмения]]да хьанвай [[Спитак зурзун]] я. Сувара, муркӀадин гьамбаррин вагьамбарринни живедин маргъалрин авахьунар, селер, чилин уьцӀуьнар, къванерин аватунар хьтин вакъиаяр фад — фад жезвайди я. Кьулувилерин чкайриз [[эрозия]] (накьв ци вацини муркӀари тухун), [[суффозия]] ва<nowiki/>ни уьленар акъатунин процессар хас я. [[ЧIехи Къавкъаз]]да [[карст]]дин [[кьветI]]ер гзаф ава, абурун арада [[Новоафон кьветI]], [[кьветIерин Воронцов система]], [[Живедин тик кьвал]] (дуьньяда виридалай дегьне кьветӀерикай сад, 1370 м).
 
<div style="float:up">
ЦӀар 91:
:: [[Армянар]], [[ассирияр]], гуржийрин рагъэкъечӀдай этносар.
 
[[Гуржистан]]динни [[Эрмения]]дин чилерай палеоантропологиядин малуматрин чирунар делилар яз кьуна, антропологри нетижадиз къвезва хьи, Къавкъаздин дегь неолитик агьали, сад — садав чинин гьяркьуьвилив ва кьилин кӀарабдин чӀехивилив тафават авай, [[европоид]] расадин кьве вариантди туькӀуьрзавай. Гьа жергедай яз [[В.П.Алексеев]]ди гьисабзава хьи, гилан къавкъаздин халкьарин антропологиядин типдин арадал атунин асул роль и кьве вариантри къугъвана. ЧӀехи ваЧӀехини гьяркьуь ччин хас тир типар гилан къавкъаздин типдив гутуз жеда, амма европоид расадин кьибле хилек акатзавай гуьтӀуь ччинин [[каспий тип]], [[кишпир девир]]дилай инихъ [[арменоид]] комплексдин лишанрин туькӀуьр хьунин диб хьана.
 
=== Халкьар ===