Агъаев Агьед Гьажимурадан хва: различия между версиями
Содержимое удалено Содержимое добавлено
Нет описания правки Тегар: Мобил аппаратдай дуьзар хъувун. Мобил жуьредай дуьзар хъувун. |
Нет описания правки |
||
ЦӀар 1:
{{Кас}}
'''Агьед Гьажимурадан хва Агъайрин''' (1924 йисан 22 мартдиз, [[Ахцегь]] – 2003 йисуз, [[Магьачкъала]]) – Советрин ва Урусатдин философ, филолог, писатель, публицист, жемятдин алахъавайди, РСФСР-дин ва Урусатдин илимдин Лайихлу алахъавайди. Филологиядин илимрин кандидат, философиядин илимрин доктор, профессор, Урусатдин писателрин кIватIалдин член, Республикадин Э. Капиеван тIварунихъ галай премиядин ва дуньнядин Дж. Соросан премийрин лауреат, са жерге дяведин ва зегьметдин пишкешрин кавалер. Дуствилин Ордендин кавалер (1995).
== Уьмуьрдин рехъ ==
Агьед Агъаев 1924 йисан 22 мартдиз Дагъустандин [[Ахцегь]] хуьре дидедиз хьана.
Адан буба Гьаджимурад Клинжев виридаз машгьур бахчачи тир. Мектеб куьтягьайдалай кьулухъ А. Агъаев 17 йис хьанвай гада яз гуьгьуьллудаказ дяведиз фена. Дяве куьтягь жедалди ада авиацияда лётчик-истребитель яз къуллугъна ва гзаф женгинин орденар ва медалар къачуна. Ада женгинин пилотар гьазурзавай авиашколада кIелна, ахпа летчикар-истребителар гьазурзавай авиаучилищени кIелна куьтяхьна. 1948 йисан гатфаралди А. Агъаева цIийи техника ва цIийи жуьреда самолетар гьалдайвал чириз алакъна.
1948 йисалай башламишна ада Ахцегь райондин ВЛКСМ-дин секретарь виле кIвалахна. Гьа и йисара ада райондин ва республикадин газетриз эгечIна макъалаяр ва очеркар кхьиз.
1959 йисуз Москвада авай [[Лап вини дережадин партиядин школа]]дин журналистар гьазурзавай факультет куьтягьна ва Дагъустандин КПСС-дин обкомдин аппаратдик акатна.
Дагъустандин гьукуматдин университетда философиядин кафедра тешкил авуна ва 1968 ийисалай эгечIна 1994 йисалди адал регьбервал авуна. И девера а кафедрадиз адан тIвар ганва.
1963 йисуз А. Агъаева Азербайжандин университетда филологиядин илимрин кандидат тIвар къачун паталди диссертаци лап хъсандиз хвена. Эхиримжи уьмуьрдин муьжуьд йис Дагъустандин Халкьдин собраниядин председательдин куьмекчи яз кIвалахна. Агьед Агъаев 2003 йисуз кьена, ам Махачкъалада сурарал кучукнава.
== Зегьметдин рехъ ==
А.Агъаева вишелай гзаф илимдин ктабар ва макъалаяр кхьена, ада гзаф инсанриз машгьур алимар жез куьмек гана. А.Агъаев СССР-да миллетрин арайра авай везифайрикай еке махсус кас тир. Миллетдин литература ахтармишзавай вахтунда, ада сифте сеферда кхьена ктабар Етим Эминакай, СтIал Сулейманакай, Алибек Фатаховакай, макъалаяр - Кахьаб-Росодай тир Магьмудакай, Батыраякай, Гьемзет ЦIадасадикай, Расул Гьамзатовакай ва урусрин шаиррикай ва писательрикай – М.Ю. Лермонтовакай, В.В. Маяковскидикай, М.Горькидикай.
Мукьалди ада вичини гьикаятар кхьиз башламишна. Адан сифте кхьенвай гьикая «Умуд» урус муаллимдин ва лезги гададин арада хьайи кIанивилиз талукь авуна.
А. Агъаев лезги чШалал кхьизвай литература бинедал эцигай кас яз гьисабайтIани жезва.
1950 йисара адан гьикаятар «Половодье» ва «Инсанар ва кьисметар», 1961 йисуз еке тираждал акъатзава адан ктаб «Лезгияр» - сифте сеферда лезги чIалал кхьенвай роман.
Гьа и арада Агъаев литературадин критикни хьиз экечIна. Нажмудин Самурскидикай ва Ярагъдай тир шейх Магьамед-эфендидикай монографияр кхьена.
Дагъустандин гьукуматдин университетдин Дагъустандин литературарин кафедрадин заведиш тир вахтунда, ада башламишна гъвечIи халкьарин везифаяр чириз ва 1965 йисуз монография «К вопросу о теории народности» акъудна. СССР-дин илимдин жемятди ва тIвар-ван авай философри а кIвалахдиз лап еке къимет гана. Гьа и темадай философиядин илимрин доктор тIвар къачун паталди Агъаева диссертаци кхьена ва 1966 йисуз Еревандин гьукуматдин университетда лап хъсандиз хвена. Адан гужлу писательдин, алимдин ва тешкилатчидин зигьин акъатна халкьарин арада авай дуствилин везифайрикай кхьенвай ктабрин серия гьазурна акъуддай вахтунда. 1972-1980 йисара Агъаев 15 ктабдикай кIватIнавай сериядин редколлегиядин председатель тир. Адан акъуднавай кIвалахрин санал кIватIнавай тираж - 15 миллион экземпляр я.
== Гьуьрмет ==
* Хайи хуьре са куьчедиз адан тIвар гана.
* Дагъустандин гьукуматдин университетдин философиядин кафедрадиз Агьед Агъаеван тIвар ганва.
== Баянар ==
{{Баянар}}
== ЭлячӀунар ==
==Эдебият==
* [[Гьаким Къурбан]] ''«Лезги зарияр».''
{{Къецепатан элячӀунар}}
[[Категория:Лезги алимар]]
[[Категория:Лезги кхьирагар]]
[[Категория:Лап вини дережадин партиядин школа акьалтIарнавайбур]]
[[Категория:Ахцегьа дидедиз хьанвайбур]]
| |||