Али ибн Абу ТӀалиб: различия между версиями

Содержимое удалено Содержимое добавлено
Тегар: Мобил аппаратдай дуьзар хъувун. Мобил жуьредай дуьзар хъувун.
Тегар: Мобил аппаратдай дуьзар хъувун. Мобил жуьредай дуьзар хъувун.
ЦӀар 23:
Вичин эхиримжи гьаждилай элкъвена хквезвай Мугьаммад пайгъамбар {{салаллагьу алейгьи ва салям}} Мекка ва Медина шегьеррин арада авай Гадир-Хум тIвар алай чкадал ял ягъиз акъвазнай. Ина ада Алидин патахъай ихьтин малумат авуна: «Али зи ирсдар ва стха я, ни зун '''маула'' хьиз кьабулнаватIа Алини ''маула'' хьиз кьабулна кIанзава.» Шийа сектадин терефдарри пайгъамбарди лагьай и гафар кьуна, Мугьаммада {{салаллагьу алейгьи ва салям}} вичелай кьулухъ адан кар давам ийидайдан везифадал Али эцигнавайди тестикьарзава. Амма мусурманри, аксина, и малуматдив Мугьаммад пайгъамбардиз {{салаллагьу алейгьи ва салям}} имидин гада ва езне тир Алидин ва вичин арада авай мукьвавал, гьакIни вич кьейидалай кьулухъ хзандин буржияр Алидин хиве гьатна кIанзавай чIал къалурдай ният авайди гьисабзава.
 
Пайгъамбар [[632 йисузйис]]уз Медина шегьерда вичин кIвале рагьметдиз фена. Адан кар ни давам ийидатIа къарагънавай месела гьялун патал бану Сайидан мягьледа са десете ансарар гьасятда кIватI хьана. Али ва Мугьаммадан {{салаллагьу алейгьи ва салям}} хзан пайгъамбар кучудунин гьазурвилерив алахънай. КIватI хьанвай ксарин гзафбуруз кьилин везифа вугуз кIанзвай медина шегьердай тир Бану аль-Гьазрадж тайифадин кьил [[Сад ибн Убад]]аз, амма Бану Аус тайифа и кардал кьве рикIин хьанай, гьакIни Бану аль-Гьазраджвийрин са паюни Мугьаммад пайгъамбардин ''(саллАллагьу алейгьи ва саллям)'' гьукумдин варисар жедай ихтиярар амайбурулай гзаф адан мукьвабуруз пара авайди фикирзавай. Мусурман джамаатдиз цIийи кьил хкягъунра иштиракнавай ансаррикай Алидин пад кьунвай пуд кас хьана, ибур [[Абу Зарр аль-Гъифари,]] [[аль-Микьдад ибн аль-Асвад]] ва [[Салман аль-Фариси]], амма абурун мураддиз садани метлеб ганач. Са арадилай абурув вичин юлдашар тир [[Умар ибн аль-Гьаттаб|Умар]], [[Абу Убайда]] ва са шумуд мугьажиррихъ галаз [[Абу Бакр]]ни агатна ''(радиАллагьу ангьум)''. Мусурманрин арада зурба нуфусдин сагьиб тир Абу Бакр и кIватIалдиз атайдалай гуьгъуьниз шартIар гьасятда дегиш хьана. Эхирда вири Абу Бакраз кьин кьуна ва ада ''«халифа расулилЛягьи»'' (яни Аллагьдин илчидин эвез) тIвар къачуна мусурман джамаатдин кьилел акъвазна. Алиди вичин наразивал малумарнач, ам жемиятдин краривай са кьадар къакъатна, диндин чирвилерал ва Къуръандин тарсар гунрал алахъна.
 
Рагьметдиз физ мукьва Абу Бакра вичин чкадал Умар ибн аль-Гьаттаб тайинарна, Умарани рекьидайла вичелай кьулухъ ругуд виридалайни гьуьрмет ва нуфус авай мусурманрин тIварар кьуна ва чпин арада виридан разивилелди цIийи халиф хкягъун буйругъна, ибур Али, [[Усман]], [[Саад ибн Абу Вакъкъас]], [[аз-Зубайр]], [[Талгьа]] ва [[Абдуррагьман ибн Ауф]] тир ''(радиАллагьу ангьум)''. Гьа вахтунда Талгьа Медина шегьерда авачир, Абдуррагьман ибн Ауфа вичин хиве халифвилин везифа кьаз кIанзвачирди, амма рахунар тешкил авуна кьиле тухудай крарин къуллугъдал акъвазиз рази хьана. ГьакI хьайила, халифвал кIанз дяве кьазвай ксарикай кьуд кас амукьна: Али, Усман, Саад ва аз-Зубайр. Ахпа гьа ругуд касдикай ибарат тир кIеретIдин иштиракчияр мискIиндин патав галай са кIвале кIватI хьайи йикъалай пуд йикъан рахунар гатIумнай.
ЦӀар 29:
И агьвалатдин гьакъиндай, Абдуррагьман ибн Ауфан хтул тир Аль-Мисвар ибн Магьрамавай агакьай кьисадив кьурвал рахунар икI кьиле фена. Сифте нубатда Абдуррагьмана гьар кандидатдиз, чеб хкягъ тавуртIа чпи вуж хкядайтиртIа лагьана суал гана. Алиди, аз-Зубайра ва Саада — Усман лагьана, Усмана — Али хкяна. Гила умуми фикирдал атана са къарар кьабулна кIанзавайди акур Абдуррагьмана икI лагьана: «Али ва Усманан арада куь фикирар сад-садав дуьз атанач». Ахпа ада Алидин гъил кьуна жузуна: ''«Вуна Аллагьдин ктаб тир Къуръандин, пайгъамбардин адетрин (сунна) ва Абу Бакранни Умаран крарин рекье аваз финал кьин кьазвани?»''. Алиди жаваб гана: ''«Я Аллагь! Ваъ, за абур мумкин тир кьадарда ийиз алахъдайдал кьин кьазва»''. Гьа и суал Абдуррагьмана Усманаз гайила, ада вич вичиз агъунваз чIалахъардайвал эхь лагьана жаваб ганай. Ахпа Абдуррагьмана кIеви ванцелди лагьана: ''«Я Аллагь. Яб це ва шагьидвал ая. Я Аллагь, за зи кьамал (хиве) авайбур Усманан кьамал (хиве) эцигзава.»''
 
Амр ибн Маймун аль-Аздиди гузвай малуматриз килигна, абурун арада меслятар аль-Мисваран лугьунра къалурнавай хьиз регьят кьиле феначир. Мугьаммад пайгъамбардин ''(саллАллагьу{{саллаллагьу алейгьи ва саллям)''салам}} ва Алидин ''(радиАллагьу ангьу)'' ими Аббаса, Саад ибн Абу Вакъкъас вичин имидин гада тир Абдуррагьман ибн Ауфан фикирдин аксиниз акъатдачирди сифтедай лагьанай, гьакIни эхиримжиди Усманан бажанах я. Усмана Абдуррагьман хкядай чIал, ва я иштиракчияр Абдуррагьман ибн Ауфан нуфуслу гафуниз муьтIуьгъ жедай чIал ада виликамазди кьатIанай.
 
Вичиз малуматар гайи [[Куфа]] эгьлидин гафар авайвал хвенай Ибн Маймунан гъиливкхьинра и вакъиаяр са кьадар масакIа къалурнава. И версиядай чир жезва хьи, Али ва Усманалай вилик Абдуррагьман ибн Ауфа аз-Зубайраз ва Саад ибн Абу Вакъкъасас эверна ва абуруз Абд-Манафан несилрикай (яни Али ва Усман) ни вуж хкяда лагьана суал гана. Аз-Зубайра Али лагьана. Саад ибн Абу Вакъкъасас Абдуррагьман хкягъиз кIанзвайди лагьана, амма и кьведан арада хкягъайтIа вичи Алидин пад кьада. Пакад юкъуз Абдуррагьмана ансарар, мугьажирар ва дяведин регьберар санал кIватIна абурун фикир чирун патал. Пайгъамбардин тIвар-ван авай сагьабрикай сад тир Аммар ибн Ясира Алидиз дестек гана. Адан фикирдихъ галаз Аль-Микьдад, Ибн Абу Сарх ва Абдуллагь ибн Абу Рабиа рази хьана. ГьакI ятIани, Абдуррагьман ибн Абу Ауфа халифвилел Усман тайин хьанайди малумарайдалай кьулухъ, Алиди адак терефкарвилин тахсир кутунай. Гьа юкъуз Аль-Микьдаданни Абдуррагьман ибн Абу Ауфан арада гьужетар хьанай.