Исмаиллы район: различия между версиями

Содержимое удалено Содержимое добавлено
Нет описания правки
ЦӀар 51:
}}
 
'''Исмаиллы район''' ({{lang-az|İsmayıllı rayonu / Исмаиллы району}})  — [[Азербайжан республика]]да авай муниципалитетдин район.
 
Администрациядин юкь  — [[Исмаиллы]] шегьер я.
 
== География ==
Исмаиллы район Азербайжандин кефер пата, асул гьисабдалди [[Кьилин Къавкъаздин цIиргъ]]ини кьиблепатан хушарал, кьакьан ва аскIанаскӀан сувар алай зулал ва Алазан-Гьафтеран дугунал ала.
 
Адан майдан  — 2 064 км² я. Кефер пата [[Къуба район]]дихъ, рагъэкъечIдайрагъэкъечӀдай пата [[Шемаха район]]дихъ, кьибле пата [[Агъсу район|Агъсу]], [[Куьрдемир район|Куьрдемир]] ва [[Гуьйчай район]]рихъ, рагъакIидайрагъакӀидай патани [[Къебеле район]]дихъ галаз са сергьятра ава. Рельефдин чIехичӀехи пай суварал къвезва. Виридалайни кьакьан чка [[Бабадагъ сув]] я (3639 м). Райондин чилерайтIузчилерайтӀуз авахьзавай виридалайни метлеблу чIехичӀехи вацIарвацӀар Гуьйчай вацIвацӀ, Гирдыманчай, Ахох, Айричай, ПIирсаатчайПӀирсаатчай, Агъсучай ва Сулут вацIарвацӀар я. ГьакIниГьакӀни, кьве тIебиитӀебии тушир цин гьамбарханаярни ава  — Екехана ва Ашукьбайрам. Райондин чилерин 66 799 гектар тамарал къвезва. Райондин са пай Гьукуматдин Исмаиллы Заповедникдин сергьятрин къене, мукуь пайни [[Шагьдагъдин Милли Парк]]дин сергьятрин къене ава. Гзаф иер ва девлетлу тIебиаттӀебиат хас тир Исмаиллы район Азербайжандин туризмдин хиле вилик фенвай чкайрикай сад я.
 
== Тарих ==
Къе Исмаиллы район алай чилер, чи эрадилай вилик [[III виш йис]]ан сифте кьилера арадал атай [[Алпан]] уьлкведин сергьятрик квай тирди малум я.
 
Райондин статус адаз [[1931 йис]]ан ноябрь вацра ганай ва кьилин хуьр  — [[Баскал]] тир. Адалай вилик йисара райондин чилерин чIехичӀехи пай [[Баку губерния]]дин [[Гуьйчай уезд|Гуьйчай]] ва [[Шемаха уезд]]рин къене, гъвечIигъвечӀи пайни [[Елизаветполь губерния]]дин [[Нуха уезд]]дин сергьятрик квай.
 
[[2012 йис]]уз райондин Исмаиллы, Миджан, Газли хуьрер кьилдин муниципалитетар хьиз терг авуна [[Исмаиллы]] шегьердин администрациядик кутунай.
 
== Агьалияр ==
Исмаиллы район Азербайжандин гзаф-миллетрин районрикай сад ятIаниятӀани ина агьалидин чIехичӀехи пай азербайжанар я. Кьадардиз килигна кьведлагьай чкадал лезгияр акъвазнава. Урусатдин империядин девирда и чилерал пара кьадарда [[эрмени]] хуьрерни авай. [[Къарабагъдин дяве|Къарабагъдин яракьлу конфликтконфликтдин]]дин йисара эрменияр Азербайжандай катна хъфенай. ГьакIниГьакӀни, ина татри, урусри, курдри, къирицIрикъирицӀри санал уьмуьр ийизва.
 
* [[Къурбанэфенди]], [[Жангъу]] (Истису), [[Смугъул (Исмаиллы район|Смугъул]], [[Къалажух (Исмаиллы район|Къалажух]] (КIелетIарКӀелетӀар), [[Ушталхъишлак]], [[Топчу]], [[Чеменли]]  — михьи [[лезги]] хуьрер я.
* [[Ивановка (Исмаиллы район|Ивановка]] хуьруьн чIехичӀехи пай [[урусар]] я.
* [[Гьапутлы]], [[Муллаисакьлы]] ва [[Гьажигьатемлы]]  — [[КъирицIар|къирицIкъирицӀ]] хуьрер я.
* [[Лагьиж]] хуьре [[тат]]ри уьмуьр ийизва.
 
Амай хуьрерин агьалидин чIехичӀехи пай азербайжанри тешкилзава. Районда милли жигьетдай акахьай хуьрер пара ава. Месела Ивановка, Султанкент, Галагагь ва мсб. хуьрерин агьалидин гъвечIигъвечӀи пай лезгияр я. Тарихдин къене и жуьре акахьай хуьрера уьмуьр тухузвай миллетар азербайжанриз элкъвенва. Лезги чIалчӀал анжах пуд-кьуд хуьре амукьнава. Исмаиллы районда авай лезги хуьрерикай мектебда лезги чIаланчӀалан тарсар анжах [[Къалажух (Исмаиллы район|КIелетIринКӀелетӀрин]] хуьре гузва.
 
Йисариз килигна Исмаиллы райондин агьалидин дегиш хьунин динамика:
ЦӀар 91:
|-
|'''Агьалияр'''
|52 445
|{{тIимил хьун1}} 40 679
|{{гзаф хьун1}} 51 596
|{{гзаф хьун1}} 55 249
|{{гзаф хьун1}} 72 144
|{{гзаф хьун1}} 79 330
|{{гзаф хьун1}} 84 010
|}
 
== Къенепатан паюнар ==
Исмаиллы райондин хуьруьнсоветар ва абурук акатзавай хуьрер, ('''яцIуяцӀу''' шрифтдив администрациярин юкьвар къалурнава);
 
{| class="wikitable" style="padding:0;background:#fafafa;border:1px solid #bbb;width:500px;height:70px;text-align:Ӏeft;font-size:12px;cellspacing=0"
ЦӀар 110:
|-
| [[Агьан хуьруьнсовет|«Агьан»]] хуьруьнсовет
|'''[[Агьан]]''', [[Дуварян]], [[Химран]], [[Гойдан]]
|-
| [[Ашукьбайрамлы хуьруьнсовет|«Ашукьбайрамлы»]] хуьруьнсовет
ЦӀар 116:
|-
| [[Баскал хуьруьнсовет|«Баскал»]] хуьруьнсовет
|'''[[Баскал]]''' посёлок
|-
| [[Буровдал хуьруьнсовет|«Буровдал»]] хуьруьнсовет
ЦӀар 128:
|-
| [[Гарайбейли хуьруьнсовет|«Гарайбейли»]] хуьруьнсовет
|'''[[Гарайбейли (Исмаиллы район)|Гарайбейли]]''', [[Аюббейли]], [[Халилли (Исмаиллы район)|Халилли]], [[Кешхурт]]
|-
| [[Гьажигьатемли хуьруьнсовет|«Гьажигьатемли»]] хуьруьнсовет
ЦӀар 137:
|-
| [[Дияллы хуьруьнсовет|«Дияллы»]] хуьруьнсовет
|'''[[Дияллы]]''', [[Гуьйуьм]], [[Садиян]]
|-
| [[Жуьльян хуьруьнсовет|«Жуьльян»]]
ЦӀар 143:
|-
| [[Жуьльян-Муьдри хуьруьнсовет|«Жуьльян-Муьдри»]] хуьруьнсовет
|'''[[Жуьльян]]''', [[Дагьар]], [[Мулух]], [[Муьдри]], <br />[[Муьдрисе]], [[Наниж]], [[Пиреганым]], [[Ваша]]
|-
| [[Зайва хуьруьнсовет (Исмаиллы район)|«Зайва»]] хуьруьнсовет
ЦӀар 149:
|-
| [[Зарнава хуьруьнсовет|«Зарнава»]] хуьруьнсовет
|'''[[Зарнава]]''', [[Агъа Зарнава]], [[Муьшкемир]], [[Сардагьа]]
|-
| [[Ивановка хуьруьнсовет (Исмаиллы район)|«Ивановка»]] хуьруьнсовет
ЦӀар 155:
|-
| [[Кейванди хуьруьнсовет|«Кейванди»]] хуьруьнсовет
|'''[[Кейванди]]''', [[Багьлиян]], [[Билистан]], [[Минге]],<br /> [[ПIирабулкьасум]], [[Шабиян]]
|-
| [[Келбенд хуьруьнсовет|«Келбенд»]] хуьруьнсовет
|'''[[Келбенд]]''', [[Гирк]], [[Шуькуьрчуь]], [[Еникенд (Исмаиллы район)|Еникенд]]
|-
| [[Куьрдмашы хуьруьнсовет|«Куьрдмашы»]] хуьруьнсовет
ЦӀар 164:
|-
| [[Къалажух хуьруьнсовет (Исмаиллы район)|«Къалажух»]] хуьруьнсовет
|'''[[Къалажух (Исмаиллы район)|Къалажух]]''', [[Чайговушан]], [[Чеменли]], [[Елабад]], <br />[[Жангъу]] (Истису)
|-
| [[Къушакенд хуьруьнсовет|«Къушакенд»]] хуьруьнсовет
|'''[[Къушакенд]]''', [[Агъбулах]], [[Гензе]], [[Тубукенд]]
|-
| [[Къубахалилли хуьруьнсовет|«Къубахалилли»]] хуьруьнсовет
ЦӀар 184:
|'''[[Рушан]]''', [[Венг]]
|-
| [[СултIанкенд хуьруьнсовет|«СултIанкендСултӀанкенд»]] хуьруьнсовет
|'''[[СултIанкенд]]''', [[Уштал]]
|-
ЦӀар 200:
|-
| [[Тазакенд хуьруьнсовет (Исмаиллы район)|«Тазакенд»]] хуьруьнсовет
|'''[[Тазакенд (Исмаиллы район)|Тазакенд]]''', [[Садлагьай Ениюл]], [[Гандов (Исмаиллы район)|Гандов]], <br />[[Кьведлагьай Ениюл]], [[Куьгьнедагьар]], <br />[[Къарагая]], [[Гарсала]]
|-
| [[Тиржан хуьруьнсовет|«Тиржан»]] хуьруьнсовет
ЦӀар 206:
|-
| [[Топчу хуьруьнсовет|«Топчу»]] хуьруьнсовет
|'''[[Топчу]]''', [[Буйнуз]], [[Ширванмеше]]
|-
|}
 
==ТIвар ТӀвар-ван авай ксар ==
 
==ЭлячIунар==
== ЭлячӀунар ==
* [http://ismayilli-ih.gov.az Исмаиллы райондин официал сайт]
 
{{Азербайжандин административ паюн}}
 
[[Категория:Азербайжандин районар]]
[[Категория:Лезги районар]]