Гьапутар: различия между версиями

|тӀвар = Гьапутар<br /> <small>[[Гьапут чIал|гьап.]]</small> Гьерад

'''Гьапутар''' ([[Гьапут чIал|гьап.]] ''Гьерад'')  — бинедилай [[Азербайжан]]дин [[Къуба район]]дин кьакьан сувун [[Гьапут]] хуьряй тир дегь [[Алпан]]дин бицIибицӀи халкьарикай сад. Абур алпандин 26 тайифадикай сад тир ''[[гьерар]]'' тайифадин несилар я. Абуру къенин йикъалди чпи-чпиз ''гьерад'', яни ''гьерар'' лугьузвайди я. [[Нах-дагъустандин халкьар]]ин группадин [[лезги халкьар]]ин хзандиз талукь я. Милли жигьетдай гьапутриз виридалайни мукьва халкь [[къирицIар]] я. Гьапутрин вири санлай кьадар тахминан 5000 кас я.

Диндал гьалтайла [[сунияр|суни]]  — [[мусурманар]] я.

== Тарих ==

1860 — 18801860—1880 йисара сувун хуьрерин агьалийрин чIехичӀехи хьунин ва чIехичӀехи патриарх хзанрин чукIунинчукӀунин себебдалди, пара кьадарда сувавияр арандиз цIийицӀийи чилерал куьч хьун мажбур хьанай. И месела гьапутрилайни къецихъ амукьнач. ГьакIГьакӀ, Къуба уезддин кьибле патара, Шемаха, Геокчай уездра гьапутри 57 бицIибицӀи хуьрер арадал гъанай. Ибур Гьапутлу-Меликли, Гьапутлу-Гидейли, Гьапутлу-Нетес-Гаджар, Гьапутлу Молла Исагли, Гьапутлу-Гьаджигьетемли ва мсб. [[1880 йис]]ара Муьшкуьр аранда 1433 кас гьапутви гьисабдиз къачунай, Шемаха ва Геокчай уездра 710 кас. Гила гьа хуьрерин саки вири амукьнавач ва чкадин агьалияр цIапарихъцӀапарихъ какахьна терг хьанва.

Алай чIавузчӀавуз гьапутвияр чпин тарихдин хуьр тир [[Къуба район]]дин [[Гьапут]] хуьре ва [[Исмаиллы район]]дин пуд хуьре [[Гьапутли]], [[Моллаисагьли]] ва [[Гьажигьетемли]] хуьрера уьмуьр ийизва. И хуьрериз абур Къуба райондай тахминан [[XX виш йис]]ан сифте кьилера куьч хьанай. Абурун бинедин Гьапутлу хуьруьхъ галаз алакъаяр фадлай атIанваатӀанва. Моллаисагьли ва Гьажигьетемли хуьрерин гзаф пай гилалди къирицIкъирицӀ чIалалдичӀалалди райхазва, амма чпи гьапут чIалалдичӀалалди рахазвайди гьисабзава. Амма Гьапутли хуьруьн эгьлияр цIапцӀап чIалалчӀалал элячIнаваэлячӀнава. ЦIапаринЦӀапарин юкьва гьатай и хуьрер райондин центрдиз мукьва тир виляй ва авто магистральрин къерехдихъ къулай чка кьунвайвиляй чкадин агьалидихъ галаз кIевикӀеви алакъайра ава, идаз килигна абуру чпин милли кьетIенвалкьетӀенвал ва чIалчӀал къвердавай квадариз цIаплашмишцӀаплашмиш жезва.

==ЧIал ЧӀал ==

Гьапутрин хайи чIалчӀал [[лезги чIалар]]ин группадик акатзавай [[къирицI чIал]] я. Амма гьапутвийриз чеб кьилдин гьапут чIалалдичӀалалди рахазвайди хьиз ава. Гьакъикъатда, гьапут чIалчӀал гьа къирицIкъирицӀ чIалчӀал я. Амма Гьапут хуьруьн эгьлийри рахазвай къирицIкъирицӀ чIаланчӀалан ва къирицIкъирицӀ халкьди рахазвай чIаларинчӀаларин арада са жизви тафават ава. Гьавиляй, бязи лингвисти «гьапут чIалчӀал» къирицIкъирицӀ чIаланчӀалан са нугъат тирди гьисабзава. Гьапутрин чIехичӀехи пай цIапцӀап чIалалдичӀалалди рахазва.

== Адетар ==

=== Адетдин алукIунаралукӀунар ===

{{Нах-дагъустан халкьар}}