|
}}
'''Белару́сБелару́сия''' ([[Беларус чIал|бел.]] ''Беларусь''), тамам официал тIвартӀвар '''Беларус Республика''' ([[Беларус чIал|бел.]] ''Рэспу́бліка Белару́сь'') – — [[РагъэкъечIдайпатан Европа]]да авай гьукумат.
== Чилинмикит ==
2016 йисан малуматриз килигна агьалидин кьадар 9 498 364 кас, чилерин майдан — 207 600 км² я. Агьалидин кьадардиз килигна дуьньяда 93 чкадал, майдандин чIехивилизчӀехивилиз килигна 84-й чкадал ала.
Кьилин ва виридалайни чIехичӀехи шегьер Минск я. Муькуь чIехичӀехи шегьеррикай [[Брест]], [[Гродно]], [[Гомель]], [[Могилёв]]ни [[Витебск]] я. Уьлкведин вири чилерикай 40%–далай-далай виниз тамари кьунва. Гьукуматдин чIаларчӀалар беларус ва урус чIаларчӀалар ятIаниятӀани агьалидин лап чIехичӀехи пай урус чIалалчӀалал рахазва.
Белорусь Беларусия — президентди регьбервал ийизвай унитар гьукумат я. 1994 йисалай къедалди президентвилин везифа Александр Лукашенкоди агъунваз кьунва.
Уьлкведик 6 вилаят ва са кьетIенкьетӀен статус галай Минск шегьер акатзава.
РагъакIидайРагъакӀидай пата [[Польша]]дихъ галаз, кьиблединни рагъакIидайрагъакӀидай пата [[Литва]]дихъ галаз, кефер пата [[Латвия]]дихъ галаз, рагъэкъечIдайрагъэкъечӀдай пата [[Урусат]]дихъ галаз ва кьибле пата [[Украина]]дихъ галаз са сергьятра ава.
2013 йисан малуматрив кьурвал, уьлкведин къенепатан вири бегьер 166,786 млрд АСШ-дин доллар тир. Пулунин валюта – — белоруссиядин рубль я.
== Тарих ==
XX–лагьайXX-лагьай виш йисал кьван гилан БеларусдинБеларусиядин чилер жуьреба–жуьрежуьреба-жуьре уьлквейрик квай тир, мисал патал, Полоцк князвал, Литвадин ЧIехиЧӀехи князвал, Реч Пуспулитая, Польша ва Урусатдин Империя. Урус инкъилиб хьайидайлай кьулухъ БеларусдиБеларусияди вичин аслу туширвиликай ва БеларусдинБеларусиядин халкьдин республика туькIуьруникайтуькӀуьруникай малумарна. Амма адавай вичин аслу туширвал хуьз хьанвач, БеларусдинБеларусиядин чилерал БеларусдинБеларусиядин Шурайрин Социализмдин Республика (БШСР) туькIуьрнаватуькӀуьрнава. 1920–лагьай1920-лагьай йисарра уьлкведин рагъакIидайрагъакӀидай пад Полшадик квай тир, ам БШСР–дикБШСР-дик анжах 1939–лагьай1939-лагьай йисуз кутунва. Пара инсанар кьейи Дуьньядин кьведлагьай дяведин чIавузчӀавуз гьар пудлагьай беларус агьали кьенва. 1945–лагьай1945-лагьай йисуз Шурайрин ГалкIдихъниГалкӀдихъни Украйин ШСР–дихъШСР-дихъ галаз санал Беларус [[Садхьанвай миллетрин тешкилат]] туькIуьрнавайтуькӀуьрнавай уьлквейрин арада авай тир.
Республикадин парламентди Беларусдин суверенитет 1990–лагьай1990-лагьай йисан 27–лагьай27-лагьай чиледиз малумарна. Шурайрин ГалкIГалкӀ чкIидайлачкӀидайла Беларусди вичин аслу туширвал 1991–лагьай1991-лагьай йисан 25–лагьай25-лагьай баскIумдизбаскӀумдиз малумарна. Уьлкведин садлагьай президент яз Александр Лукашенкоди 1994–лагьай1994-лагьай йисалай гатIумнагатӀумна гьукуматдин кьиле акъвазнава. 2000–лагьай2000-лагьай йисуз БеларусдиниБеларусиядини Урусатди кIевикӀеви санал кIвалахуникайкӀвалахуникай икьрар кхьенва, и садхьуниз гьакIнигьакӀни ГалкIдинГалкӀдин гьукумат лугьудайди я.
2016–лагьай2016-лагьай йисан сифте кьилин гьалдив кьурвал, агьалийрин кьадар 9 498 700 кас, чилин кьадар – — 207 600 км² я. Агьалийрин кьадардал гьалтайла дуьньяда ада 93–лагьай93-лагьай мукь (чка) кьунва, чилин кьадардал гьалтайла ам 84 –лагьайди-лагьайди я. Уьлкве 6 вилаятдиз чара ийизва, Минск республикадин метлеб авай шегьер я. БеларусдинБеларусиядин вири агьалайрикай 70%–далай-далай виниз [[беларусар]] язва, гьакIнигьакӀни БеларусдаБеларусияда [[урусар]], [[полякар]]ни [[украинар|украйинар]] яшамишзава. 1995–лагьай1995-лагьай йисан референдумдив кьурвал БеларусдизБеларусиядиз кьве гьукуматдин чIалчӀал ава: [[Беларус чIал|беларусбеларусни]]ни [[Урус чIал|урус]]. Беларус Республикадин конституциядив килигайвал, гьукуматдиз са официал динни авач, амма уьлкведин кьилин дин православие язва. ГьакIниГьакӀни чIехичӀехи умма католикриз ава, дин гвайбурун кьадардал гьалтайла ам кьведлагьайди я. ГьакIГьакӀ ятIаниятӀани Святки ([[Беларус чIал|бел.]] Каляды) ва Пасха ([[Беларус чIал|бел.]] Вялікдзень) миллетдинбур хьиз сувар ийидайди я.
== ЭлячӀунар ==
* [http://www.belarus.by Официал гьукуматдин сайт] {{ref-ru}}{{ref-en}}
* [http://embassies.mfa.gov.by/un/ Permanent Mission of the Republic of Belarus to the United Nations] {{ref-en}}
* [http://data.un.org/CountryProfile.aspx?crName=Belarus Статистика] {{ref-en}}
{{Европадин гьукуматар}}
| 