Ахцегь: различия между версиями

 

=== XIX виш йис ===

 

[[Самурдин кIерет]]Iар чпин къенепатан крар кьиле тухунвал, кьилдивал хуьна [[Къуба]] патаз гьахьна. ЯтӀани урусрин администрация галаз рахай икьрар чӀурна, сувавийри бирхер гузвачир. 1819 йисуз урусри, чпин кьушунриз регьят хьурай лугьуз [[Самур дугун]]да рекьер эцигиз эгечӀна. И чкайрин рекьер чириз Ахцегьриз инженер — подполковник Торри атана, ам жемятдин гъилерай гужуналди къутармишнай. [[Польша]]дин къарагъун акъвазрун патал урусри ина яшамиш жезвай хуьруьнвияр ракъуриз кӀан хайила, ахцегьрин чӀехибуру ваъ лагьана, и чӀавалай урусринни ахцегьвийрин арада къал гьатна. Пачагьвал администрациядин векилри, самурвийрин винел къарагъунни мад мукьвара авай хуьрериз [[Урусат]]дин аксиниз фуфтаяр гун паталай туьгьмет авуна. [[Къавкъаз]]дин дяве береда 1817—1864, ахцегьвияр Къубадин къарагъунда иштирак авунвай, ахпа 1838 йисун 3 — 4 июнриз генерал — лейтенант Фазедин корпусдихь галаз ягъунда ахцегьпарадин кьушун кьилик Шейгь — Гьусейн аваз, [[Докъузпара]], [[Рутул]] мад Ахцегьпарадин кӀеретӀар кӀаник акатна. 5 июндиз абуру рахунар ийиз эгечӀна, ахпа урусриз есирар авачир, вучиз лагьайтӀа «сувавияйри ивидин эхиримжи стӀалдал кукӀузватир». Гуьгъуьнлай, 5 июндиз 1839 ийсуз Ахцегь хуьр урусри кьунвай. Генерал Головинди Ахцегь барбатӀун къаст авунвай, ахпа Агьцегьпара кӀеретӀдин чӀехиди Мирза Али Ахцегьвиди алахъундалди хуьр сагъдиз хуьз икьрардиз атана. 1839 йисун 11 июндиз инженер — полковник Баумеран регьбервалдик Ахцегь къеледин эцигунар эгечӀна. [[Джар — Белокан]] кӀеретӀдин чилерай, Рутулдай, Ахцегьай Къубадиз транспорт рекьерин туькӀуьрунар арадал атана. 1846 йисуз урусрин кьушунар Дяведин — Ахцегьрин рехъин туькӀуьрунар ийиз эгечӀна. 1848 йисуз [[имам Шамил]]я [[Самур округ]] кьун паталай кьиле тефир вигьин авуна, и чӀавалай Ахцегьрин ягъунар башламишна. Ахцегьриз атун кумаз Шамиль ахцегьвияр кӀватӀна абурун вилик и гафарив экъечӀна:

'' Кьилин макъала: [[Ахцегьан къеле]]''

 

 

=== Паркарни имаратар ===

 

=== Кьиспесдай ===

 

 

== Шикилар ==