Ахцегь: различия между версиями

Содержимое удалено Содержимое добавлено
Нет описания правки
ЦӀар 143:
 
=== Дегь ваде ===
<!-- Ахцегь гьинДагъустандин виридалайни дегь яшамиш жедай чкайрик квайди я. Гьи чӀавуз ада бине кьунвата гилани малум туш, микитисриналимрин фикирдай ч.э. вилик I агъзур йисан юкьвалай ч.э. вилик II агъзур йисарал кьван юзурзава. Чи эрадин 1кьиле вишАхцегьрин йисаратӀвар ТӀури тӀвар алай Ахцегь, [[Къавкъаз Алпан]]дик акатнатир. ЧиГьа эрадин садлагьай виш йисаризчӀавузни ина цунвал, хъенчӀинвал вахъенчӀинвални ракьун расунар вилик физвай. 5 виш йисуз Алпан пачагьлугъпачагьвал чукӀайла, лекьер амукьзвай чкада цӀуру — феодалвилин пачагьлугъ [[Лакз]] гьасил хьанва, Ахцегьни адак акатна.-->
 
=== Юкьван ваде ===
<!-- Ахцегь — Наме: 560—575 ийсариз эмир ШахбаниШагьбани Ахцегьдиз гьакимвал ийизва, ва ада гьакимвал тухвазвай береда КӀелезхев сувда фарси «Шахбани» къеле эцигнатир; Ахцегьдиз, ТӀури тӀвар масакӀаалудна авуна ШахбаниШагьбани эцигнатир. 561 йисуз ахцегьдинАхцегьдин гьамамриз гьахьун гьаваянгьавай хьана. 575—587 йисуз эмир ШахбаниШагьбани кьейлакьейила кьулухъ, Ахцегьдин гьакимвал адан хва Шагь — Асандин гъилеризгъилиз гьатна. Сасанидрин мулкуна авай [[КьвеварДербент]] шегьер, 625 йисуз хазарар паталай кьунва. 8 виш йисуз, хазарар Ширван кьулакьурла кьулухъ, Ахцегьдин мукьвал авал Миграгъ хуьруьз гьакимвал ийиз абриабуру эмир Самсам тайин авуна. Эмир Самсамди вичин чка кӀивиз кьун паталай, [[Самур вацӀ|ун]] чапла къерехда авай Къаракуьре хуьруьн вилик Тарса шегьер эцигна. Са тӀимил вахтунлайвахтунилай Самсамаз Ахцегьдиз гьакимвал ийиз кӀан хьана. Самсама Ахцегьдиз пуд вигьин авунатир. Садлагьай вигьин чӀавуз, Самсамдин кьушунри хвадай яд Ахцегь вацӀай ваъ, Самур вацӀай къачузватир.
 
<!-- Къилиз акъудиз хьанвачир садлагьай фигьиндлай кьулухъ, абри пуж варз Шахбани къеледлай [[Ахцегь (вацӀ)|Ахцегь вацӀуз]] рехъ ягъзватир. Кьведлагьай вигьин ругуд варз давамна, чпин мурад арадиз гъиз тежезвай Самсам Ахцегьдай хъфенва. Пуд йисалай Самсамди мад са, 7 йис давам хьанвай алахъун ийиз эгечӀна. Чара амачир Ахцегьдин чӀехиди Дервишайи, [[Рутул]]дин, Жиникдин ва Тарсадин эмиррикай куьмек кӀан хьана. Женг тухвазвай кьве патайни чӀехи телефвилер (кьиникьар) хьана. Ин ягъунра Дервишайидин хва Шагь — Къасумни кьена. Эхирни кӀаник акатнай Самсам Ахцегьдай кьулухъ хъфин мажбур хьана. Анжах 15 йис алатайла ада Ахцегьдиз йифин вигьин авуна, хуьр барбатӀна, хуьруьвийрин чӀехи пай къирмишнатир.
 
Гуьгъуьнлай, Кьвевардин сердердин Абу — Муслиман руш Умм аль — Муминат вичин кьушундих галаз Кьибле Дагъустандин хуьрер сад — садан гуьгъуьнал къачуз физва. Къаракуьре къачуна ам Миграгъдиз эгечӀиз кӀан хьана. Ин хабар чир хьанвай Ахцегьдин къил Дарвишайи, абри Ахцегьдин винелни тефирай лугьуз, Умм аль — Муминатаз муьтӀуьгъ хьана, ва Миграгъ санал кӀиник ктуз теклифна. Ан чӀавуз ахцегьвияр християнар тир, [[Ислам]]дин къабулна, Дарвишайи Абу — Муслиман вах Умм аль — Маминат жуваз паб къачуна. Абу — Муслимдикай куьмек къабулна, Дарвишайи, Самсадин къаншардиз дяве галаз фена, амма ирид вацран вигьинар ва кьунар са нетижани ганач. Ахпа Дарвишайи мад дипломатиядиз ккам къачуна, ва Шалбуздагъ суван кӀаник яшамиш жезвай шейх Шагь — Албурзидиз тавакъу авуна (лугьун герек я ки, «Шалбуздагъ» гаф вичин шейхдин тӀвацикай гьасил хьана). Шейх Дарвишайи Шагь — Албурзидихь галаз пулуналди Самсадин визир, эмир Каги чпин патаз желб авуна. Жуьмедин йифиз, Дарвишайи вичин 6-агъзур кас авай кьушундихь галаз Миграгъдиз гьахьна. Кагадин инсанри абриз варар ахъайна, амма Кагади вичи цӀуд аскер галаз Самсам кьина.