КъанницӀуд йисан дяве: различия между версиями
Содержимое удалено Содержимое добавлено
ЦӀар 10:
XVӀ вишйисан къене Европадин чӀехи гьукуматриз Гьабсбургрин гегемония Европада акъвазар ийиз кӀанзавай. Абурухъ галаз тухузвай гьуьжетрин кьиле католиквилин Франция авай - а чӀавуз ам Европадин милли гьукуматрикай виридалайни чӀехиди тир. Франциядин чилин сергьятар Гьабсбургрин чилерин арада элкъвена авай. Испаниядин маса душманар континентдин кефер пата авай - протестантвилин ГалкӀнавай провинцияр (Нидерландар), са шумуд йисарин къене дяведин къене вичин азадвал хуьзвай, мадни Англия, адан къуват гьуьлел гьуьжетдал эцигзавайни Испаниядин колонийрин чилер къачуз кӀанзавай.
Гьа душманрин интересар дуьньядин гьар жуьре регионра сад сада кьазавай. Виридалайни пара гьуьжетар Пак тир Римдин империяда кӀватӀ хьанвай. А чӀавуз ам гьамиша авай императординни фюрстрин арада авай гьуьжетрилай гъейри диндайни пай хьанвай. Реформациядин эхир гъидайла Аугсбургдин 1555 йисан диндин разивили са куьруь чӀавуналди акъвазарна Германияда лютеранринни католикрин арада авай душман акъвазарзавай. Разивилин шартӀарай, немцарин фюрстривай чпивай чпин дин хкягъ жезвай (лютеранвал дахьайтӀа католиквал) чпиз кӀанзавайвал. Абурун агьалияр чпин чилел алай диндал рази туширтӀа абурувай чпиз кӀани дин авай чилел хъфиз жезвай.
ГьакӀни империядик акатзавай маса гьуьжет - Балтик гьуьл. Скандинаврин протестант гьукуматар - сифте Дания, сакӀус геж Швеция - чпин экономикадин меденият хкаж жезвай береда авай. А чӀаварин къайдадай лап хъсан армияр аваз скандинаврин монархриз Балтика чпиз къачуз кӀанзавай, гьуьлуьн кьибле патан къерехрал чеб кӀеви авуна. Ахпа Речь Посполитаядиз абурун гьахьун акъвазар ийиз кӀанзавай. Европадин амай гьукуматриз гьакӀни Балтикада авай элверунин азад низам хуьз кӀанзавай.
Гьуьжетвилин пудлагьай регион Италия тир. Ана Италиядин дявейрилай эгечӀна Франциядинни Испаниядин интересар сад садаа кьазавай. XVӀӀ вишйисан кьиле испанри Италиядин чилин чӀехи пай кьуна Италиядин амай пай къачуз кӀанзавай. Абурун фикирра пара важиб чка кьазавай Вальтеллинади - Италиядинни Австриядин арада авай сувайрин дере, а чкади мумкинвал гузавай кьушунар, затӀарни пулар Кефер Италияда авай испанрин чилерай Рейндинни Инн вацӀарин винериз ракъуриз - гьанай Австриядиз дахьайтӀа Нидерландриз. Вальтеллиналин агьалийрин чӀехи пай католикар тир, абур кьиле тухузвай Гризонахъ галаз дуствиле авай протестантри. Дереда са шумуд къарагъунар авунвай католикри - эхиримжибур 1572ни 1607 йисара, протестантри абур кӀукӀварна.
== Даниядин гьахьун ==
| |||