КъанницӀуд йисан дяве: различия между версиями
Содержимое удалено Содержимое добавлено
ЦӀар 15:
1631 йисан гатфардиз 70 йисан Тиллиди Ной-Бранденбург къеле элкъвена кьуна, адан къене Швециядин пуд агъзур солдат авай. 19 мартдиз ам къачурла ада вири гарнизон кьена лютеранрин архиеписковилин кьилин шегьердал, Магдебургдал тухвана вичин армия, а чӀавуз шегьер Паппенгьайман кьушунри элкъвена кьунвай. Густав Адольф атана кӀанз Магдебургди вичин комендантвилиз Швециядин офицер Фалькенберг эверна. Тилли элячӀ авурла Швециядин пачагь Одердай виниз фена Силезиядиз, Франкфурт-Одер къачуна Ной-Бранденбург патал къастуниз вири дустагъда авайбур кьена. Императорди Тиллидиз лагьана Магдебургдилай кьушунар алудна Австриядиз гьукумат хуьн патал къвез. ЯтӀани Паппенгьайма эхиримжи штур тухвана адахъ галаз. Швециядин армия Магдебургдилай 150 мильда авай, Ляйпцигда, Саксониядинни Бранденбургдин курфюрстар санал кӀватӀ жедалди. Пуд йикъан къене шегьер артиллериядалди яйла 20 майдин экуьнихъ Паппенгьайма варар падна вири шегьердайтӀуз фена цларин кьибле пад хуьзвайбурун далудиз гьахьна. Гуьгъуьна Магдебург михьиз канвай. 1631 йисан майдиз 35 агъзур кас яшамиш жезвай шегьерда 1639 йисалди 450 кас амукьна. Диндин виридалайни чӀехи юкьварик квай шегьер кӀукӀварун вири Европада кичӀ гваз кьабулна. Гьа кар хьайила Нидерландри 31 майдиз Густав Адольфахъ галаз альянс туькӀуьрна, испанрин Фландриядиз гьахьна Швециядин пачагьдин армиядиз пул гуда лагьана.
Июндин кьула Швециядин пачагьди курфюрстрин куьмекдихъ акъваз тавуна вичин кьушунар Бранденбургдал тухвана. Христиан Вильгьельм курфюрста 22 июндиз разивал туькӀуьрна, дяведин чӀавуз шведриз къелеяр Шпандауни Кюстрин физавай, гьакӀни Бранденбурдин материал ресурсар. Вичин къеле хьиз Магдебург кардик кутаз кӀанзавай Тилли [[Саксония]]дин сергьятрик физ мажбур хьана. Гьа саягъ Саксониядин курфюрстдивай куьмек кӀанз Тилли адан чилериз гьахьна [[Ляйпциг]]дал фена. ЯтӀани Иоганн Георг вич хьана шведривай куьмек тӀалаб ийиз, гьакӀ ада шведриз вичин кьушунар гана. Брайтенфельддин женгина 1631 йисан 18 сентябрдиз Тиллидин армия шведринни саксонрин армияди кӀукӀварна. Вичин [[Чехия]]да авай чилериз фена Валленштайна Густав Адольфаз чинебадаказ [[Прага]] хгуз теклифна. Швециядин пачагь Кьулан Германиядиз фена Богемиядиз саксонрин кьушунар Арниман гъилик ракъурна, саксонар императордихъ галаз михьиз хъилер авун патал. Октябрдин кьиле саксонрин армия Силезиядин сергьятдилай элячӀна фена, 25 октябриз - Богемиядиз. 10 ноябриз Валленштайн Прагадай хъфена, 15 ноябрдиз шегьер Арниман кьушунри кьуна.
== Франциядин гьахьун ==
| |||