КъанницӀуд йисан дяве: различия между версиями
Содержимое удалено Содержимое добавлено
ЦӀар 12:
== Швециядин гьахьун ==
Швециядин пачагь [[Густав ӀӀ Адольф]]а [[Польша]]дин кампания куьтягьарна [[Россия]]дин куьмек хвена 1630 йисуз [[Померания]]дин къерехрин патаг гвай Узедом островдал вичин кьушунар эцигна. Германиядин протестант курфюрстривай чпин дин текдаказ хуьз тежедай чидайди Густав Адольфа вад чӀалал протестантрин ихтияр хуьдай манифест акъудна. Помераниядин чӀехи шегьер Штеттин женг тахьана 20 июндиз къачуна. Густав Адольфан гьахьун Германиядин кефер патан протестант чӀехи пай шегьерри хъсандаказ кьабулна, гьакӀни адаз куьмекна къесенвай Мекленбургдин герцогрини Бранденбургдин курфюрст Христиан Вильгьельма, адахъ [[Эльба]]дал алай виридалайни еке къеле [[Магдебург]] авай. 1630 йисан эхирда Швециядин пачагьа Гьессен-Кассельдин ландграфахъ галаз альянс туькӀуьрна, 1631 йисан январдиз Франциядихъ галаз Бервальд разивал. А разивиляй Густав Адольфа Германияда 30 агъзур кьушунар хвена кӀанзавай, Ришельёди ам патал пул гана кӀанзавай.
1631 йисан гатфардиз 70 йисан Тиллиди Ной-Бранденбург къеле элкъвена кьуна, адан къене Швециядин пуд агъзур солдат авай. 19 мартдиз ам къачурла ада вири гарнизон кьена лютеранрин архиеписковилин кьилин шегьердал, Магдебургдал тухвана вичин армия, а чӀавуз шегьер Паппенгьайман кьушунри элкъвена кьунвай. Густав Адольф атана кӀанз Магдебургди вичин комендантвилиз Швециядин офицер Фалькенберг эверна. Тилли элячӀ авурла Швециядин пачагь Одердай виниз фена Силезиядиз, Франкфурт-Одер къачуна Ной-Бранденбург патал къастуниз вири дустагъда авайбур кьена. Императорди Тиллидиз лагьана Магдебургдилай кьушунар алудна Австриядиз гьукумат хуьн патал къвез. ЯтӀани Паппенгьайма эхиримжи штур тухвана адахъ галаз. Швециядин армия Магдебургдилай 150 мильда авай, Ляйпцигда, Саксониядинни Бранденбургдин курфюрстар санал кӀватӀ жедалди. Пуд йикъан къене шегьер артиллериядалди яйла 20 майдин экуьнихъ Паппенгьайма варар падна вири шегьердайтӀуз фена цларин кьибле пад хуьзвайбурун далудиз гьахьна. Гуьгъуьна Магдебург михьиз канвай. 1631 йисан майдиз 35 агъзур кас яшамиш жезвай шегьерда 1639 йисалди 450 кас амукьна. Диндин виридалайни чӀехи юкьварик квай шегьер кӀукӀварун вири Европада кичӀ гваз кьабулна. Гьа кар хьайила Нидерландри 31 майдиз Густав Адольфахъ галаз альянс туькӀуьрна, испанрин Фландриядиз гьахьна Швециядин пачагьдин армиядиз пул гуда лагьана.
== Франциядин гьахьун ==
| |||