Москва: различия между версиями
Содержимое удалено Содержимое добавлено
Lezgiman (рахун | кутур крар) гъНет описания правки |
|||
ЦӀар 44:
Москва - Урусатдин чIехи мана-метлеб авай туриствилин юкь я: [[Москвадин Кремль]], [[Яру майдан]], [[Новодевичий монастырь]], [[Церковь Вознесения (Коломенское)|Церковь Вознесения в Коломенском]] [[ЮНЕСКО]]дин [[Виридуьньядин ирсинин сиягь]]дик акатзава<ref>[http://whc.unesco.org/en/list/545 Список [[Всемирное наследие|Всемирного наследия]] [[ЮНЕСКО]]]</ref>. ГьакIни Москва чIехи мана-метлеб авай транспортдин тIвал я. Шегьердин игьтияжриз къуллугъ ийизва - 5 аэропортди, 9 ракьун рекьин вокзалди, 3 вацIун портди ([[Атлантик океан|Атлантикни]] [[Кеферпатан МуркIарин океан|Кеферпатан МуркIарин]] океанрин бассейнрик акатзавай гьуьлерихъ галаз вацIун алакъаяр ава). 1935-лагьай йисалай инихъ Москвада [[Москвадин метрополитен|метрополитенди]] кIвалахзава.
== ТIебиатни география ==
=== Алай мукь ===
Москвади Урусатдин Европадин паюнин юкьван пата, Окани Волгъа вацIарин арада, Смоленск-Москвадин кьакьанчил (рагъакIидай пата), Москва вацIунни Окадин кьулувал (рагъэкъечIдай пата) ва Мещерадин агъачил (кьиблединни рагъэкъечІдай пата) сад-садахъ агакьнавай чкада мукь кьунвайди я. 2012-лагьай йисуз шегьердин сергьятар дегиш хьайидайлай кьулухъ шегьердин чилин кьадар 2550 км² я<ref>[http://www.mos.ru/about/infographics/borders/ Карта расширения границ Москвы] — сайт Правительства Москвы</ref>. Абурун пуд паюникай са пай (870 км²) тупIалдин автомагистралдин къене ава ([[Москвадин тупIалдин автомобилрин рехъ|МТАР]]), амай 1691,5 км² — адан къеце пата<ref name="Mos2013" />.
Гьуьлуьн дережадилай виниз тир юкьван гьалдин кьакьанвал 156 м я. Виридалайни кьакьан тир мукь - 255 м<ref>{{cite web|url=http://www.darwin.museum.ru/expos/oopt/?t=40|title=Памятник природы «Высшая точка Москвы — 255 м над уровнем моря (Тёплый Стан)»|publisher=Государственный Дарвиновский музей|accessdate=2009-04-29|archiveurl=http://www.webcitation.org/616HTphCe|archivedate=2011-08-21}}</ref>, ам Теплостанская кьакьанчилел алайди я, виридалайни аскIан тир мукь - Беседрин муьгъерин патав, Москва вацI шегьердай экъечIзавай мукьа (гьуьлуьн дережадилай виниз и мукьан кьакьанвал - 114,2 м я)<ref>{{cite web|url=http://moscowwalks.ru/2011/06/08/samaya-vysokaya-tochka-moskvy/|title=Самая высокая и самая низкая точки Москвы|date=2011-06-08|work=«Прогулки по Москве»|accessdate=2012-04-30|archiveurl=http://www.webcitation.org/67yANH8C4|archivedate=2012-05-27}}</ref>. Пара зурар авай чилер квачиз, МТАР-дин къене Москва кефердин патай кьибле патаз 38 километрдал яргъи хьанва, МТАР-дин къеце пата - 51,7 километрдал, рагъакIидай патай рагъэкъечIдай патаз 39,7 км.
Шегьерди Москва вацIун кьве къерехда мукь кьунвайди я, адан юкьван тир авахьуна. И вацIалай гъейри, шегьердин чиляй тIуз са шумуд цIуд вацI авахьзава (Москвадин агъавацІар), абурукай ири тир ибур я: [[Сходня (вацI)|Сходня]], [[Химка (Москвадин агъавацІ)|Химка]], [[Пресня (вацI)|Пресня]], [[Неглинная]], [[Яуза]] ва [[Нищенка (Москвадин агъавацІ)|Нищенка]] (чапла патан агъавацІар), а также [[Сетун (Москвадин агъада авай агъавацІ)|Сетун]], [[Котловка (вацІ)|Котловка]] ва [[Городня (Москвадин агъавацІ)|Городня]] (эрчIи патан агъавацІар)<ref>{{cite web|url=http://moscow.gramota.ru/dict.shtml|title=Названия рек, ручьёв, озёр, прудов и оврагов Москвы|publisher=moscow.gramota.ru|accessdate=2009-01-12|archiveurl=http://www.webcitation.org/616HUNUB6|archivedate=2011-08-21}}</ref>. Пара бицIи вацIар (Неглинная, Пресня ва мсб.) шегьердин къене коллекторра аваз авахьзава. Москвада пара маса ятаргнарни ава: 400-далай виниз гьурни са шумуд вир.
Москва пудлагьай сятинин чIулуна авайди я (UTC+3). Москвада ишлемишзавай чIав халкьарин арада авай стандартралди москвадин чIав хьиз къалурзавайди я (MSK). 2014-лагьай йисан 26-лагьай баскIумдалай гатIумна гьакIни Москвадин юкьварра юкьван гьалдин астрономиядин нисини 12:30-диз жедайди я<ref>{{cite web|url=http://www.interfax.ru/society/txt.asp?id=266879|title=Подготовка к зимнему времени началась|date=2012-09-21|publisher=[[Интерфакс]]|accessdate=2013-01-24}}</ref>.
=== Административ паюн ===
| |||