Берлин: различия между версиями

| агьали =3 419 623

'''Берлин''' ({{lang-de|Berlin}}) — [[Германия]]дин кьилин, виридалайни чІехичӀехи кьадар ва агьалийрин сан-гьисаб авай шегьер я. [[ЕврогалкІ]]дин агьалийрин сан-гьисабдихъай Берлин кьведлагьайди ([[Лондон]]дин гуьгъуьнлай) ва майдандихъай ам вадлагьайди я.

Берлин - — [[Германия|ГФР-дик]] акатзавай 16 [[Германиядин чилер|чиликай]] сад я. Ам [[Бранденбург]] чилин юкьва мукь кьунвайди, амма 1920 йисалай инихъ адак квайди туш. Шегьер [[Гьафел]] ва [[Шпрея]] вацІаринвацӀарин къерехрал алайди я, гьавиляй адаз «[[Шпреядал алай Афинар]]» лугьуда.

1200-лагьай йисуз кьван гилан Берлин алай мукьал кьве алишверишдин хуьр - — [[Куьлн (Берлин)|Куьлн]] ва Берлин - — авай тир. Абуру шегьеррин ихтиярар мус къачунватІакъачунватӀа дуьз чидач. 1237-лагьай йисуз Куьлндин шегьеррин ихтияррин садлагьай сеферда тІвартӀвар кьунва, Берлиндинбур - — 1244-лагьай йисуз. 1307-лагьай йисуз садхьана шегьерри умуми шегьердин идара туькІуьрнатуькӀуьрна. 1400-лагьай йисуз садхьанвай Берлиндин агьалийрин сан-гьисаб 8000 кас тир. «Куьлн» лугьудай тарихдин тIвартӀвар Берлиндин [[Нуйкуьлн (Берлиндин район)|Нуйкуьлн]] райондин тІварцIитӀварцӀи рикIелрикӀел хкизавайди я.

Берлин - — [[Бранденбург (маркграфвал)|Брандебург маркграфвилин/курфуьрвилин]] (1417-лагьай йисалай гатІумнагатӀумна), [[Пруссия]]дин (Брандебург курфюрвални Пруссия герцогвал сад хьайидайлай кьулухъ) ва [[Герман империя|Германиядин империяимпериядин]]дин (ам арадал гъайидайлай кьулухъ) кьилин шегьер тир.

[[Дуьньядин кьведлагьай дяве]] акьалтІайдалайакьалтӀайдалай кьулухъ, Ялтадин конференциядин къарарив кьурвал, шурадин оккупациядин зонадин чилеррал алай тиртІанитиртӀани, Берлин кьуд винел пад къачур гьукуматди оккупациядин секторриз чара авуна. Са вахтунилай галкІахъанрингалкӀахъанрин пуд оккупациядин сектордикай [[РагъакІидайпатан Берлин]] туькІуьрнатуькӀуьрна, адав кьетІенкьетӀен гьукуматдин арадал атунин статус гвай тир, амма са шартІнишартӀни алачиз ам [[Германиядин Федератив Империя (1990-дал кьван)|ГФР-дихъ]] кІевизкӀевиз галкIанвайгалкӀанвай тир. Пара вахтунин къене Берлиндин секторрин арада са гьал ахъа юзун авай тир. Агьалияр рагъакІидайрагъакӀидай патан секторриз катун атIунатӀун патал [[Германиядин Демократиядин Республика|ГДР-дин]] гьакиматди [[Берлиндин цал]] эцигуникай къарарар кьабулна, 1961-лагьай йисан 13-лагьай пахундилай кьулухъ гьа цла РагъакІидайпатанРагъакӀидайпатан Берлин элкъуьрна кьуна. [[Къайи дяве]]дин кьилин лишанрикай сад тирди Берлиндин цал 1989 йисал кьван амукьна. [[Германиядин сад хьун (1990)|Германия сад хьайидайлай]] кьулухъ 1990 йисуз адан кьилин шегьер цІийизцӀийиз сад хъувунвай Берлин хьана. 1994 йисуз аниз [[Бунн]]дай президентдин администрация, 1999 йисуз - — [[бундестаг]]ни [[Германиядин федерал канцлердин идара|федерал канцлердин идара]] федерал министрихъ галаз куьч хьана.

Алай чІавузчӀавуз Берлин - — дуьньядин медениятдин юкь я. Им Европадин чІехичӀехи улакьдин тІвалтӀвал я, гьакIнигьакӀни туристар атунин сан-гьисабдал гьалтайла им континентдин виридалайни чІехичӀехи шегьеррикай сад тирди. Берлиндин университетар, ахтармишдай институтарни музеяр вири дуьньядиз чида. Шегьерда шикилар чІугвадайбурчӀугвадайбур, дипломатарни пара иммигрантар яшамишзавани кІвалахзавакӀвалахзава.

== Агьалияр ==