|
[[File:Symptoms of AIDS.svg|thumb|<font color="grey">Симптомар СПИД</font>]]
'''Синдром къачунавай имутитет тlимилвиляйтӀимилвиляй'''- СПИД - лап хаталу азар.
== Азар гьинай атанатlаатанатӀа ==
СПИД. Саки 100 йис идалай вилик Африкада малум хьайи гзаф хаталу, инсанар гзаф кьадарра телеф хьунин тIе¬гъуьн¬дизтӀегъуьндиз элкъведай и азардикай неинки чи республикада, гьакIгьакӀ Россиядани виликрай хабар авайди тушир. Ам 1981-йисуз РагъакIидайРагъакӀидай патан Европада, 1985-йисан июлдиз дуьньядин 40 уьлкведа малум хьана. Анжах 1987-йисан мартдиз Россияда ахьтин азар квай са кас дуьздал акъатна. Адалай инихъ СПИД-ди йисалай-суз гегьенш камар къачуз башламишна.
== Азар Дагъустанда ==
[[File:HIV Epidem.png|thumb|300px|<font color="grey">Азар дуьнеда чкlанавалчкӀанавал 2003 йис(гьукуматралди)</font>]]
Гьа икIикӀ, ада Да¬гъус¬тандалниДагъустандални “гьужумна”. Адан дувулар куьруь са вахтунда лап деринриз фена. Къе арадал атанвай гьалари республикадин здравоохраненидин министерстводикни къалабулух кутунва. И хаталу азардин сирерикай ва ам чкIизвайчкӀизвай рекьерикай суьгьбет авун чи махсус корреспондентди Дагъустан Республикадин СПИД-центрадин духтур Жалал Мегьамедович РИЗВАНОВАВАЙ тIалабнатӀалабна. Ингье ада вуч лагьа¬натIалагьанатӀа: - Дугъриданни, махсус вирусар (ВИЧ-вирус иммунодефицита человека) себеб яз галукьзавай и азар гзаф хаталу, сагъардай мумкинвал авачир, инсанар телеф хьунал гъизвайбурукай я. Статистикадин делилралди, СПИД-дик дуьньяда йикъа 8 агъзур инсан азарлу жезва, 6 агъзур кас рекьизва. Россиядин Федерацияда ВИЧ инфекция квай 545 агъзур кас малум я, Дагъустанда лагьай¬тIалагьайтӀа, абурун кьадар 1620-далай виниз алатнава. Жалал Мегьамедович, СПИД акьван хаталу хьунин себебрикай ва ам акатунин рекьерикай лагьанайтIалагьанайтӀа, хъсан тир. - Хаталувал адакай ибарат я хьи, ам галукьай инсандиз хабарни тахьун мумкин я. Кьвед лагьайди, сагъардай дарманар саки малум туш. СПИД квай инсан рекьизва, пуд лагьайди, адан инфекция квай инсандиз яргъалди (4-6 вацралай 4-6 йисалди) хабар жезвач. Гила азардин лишанрикай: лимфоаденоматияни гардандин, кешерин, хъуьчIеринхъуьчӀерин патар-кIанеркӀанер (цIумаруфарцӀумаруфар) са жуьре дакIвададакӀвада. Яргъал вахтунда ифинар акьалтда, геждалди къен фида, йифен вахтунда гьекь акъатда, яхун жеда. Гзафни-гзаф (60-80% дуьшуьшра) СПИД-дик азарлубур стIалжемстӀалжем хьанвайди хьиз аквада. Центральный нервийрин къурулуш харапIхарапӀ хьунни СПИД-дин лишан я. Азар галукьунин рекьер гьихьтинбур я лагьайтIалагьайтӀа, СПИД-дик азарлу ксарихъ галаз месин алакъайра хьун, гьахьтин азар квай касдин иви ягъун..., азар квай дидеди аял хун.
== Дуьнеда чкlанай кьадар ==
=== Алукьунар ===
[[Category:Wp/lez|с]]
[[af:Vigs]]
[[als:AIDS]]
|
