Умар ибн Гьаттаб: различия между версиями

Содержимое удалено Содержимое добавлено
Нет описания правки
Нет описания правки
ЦӀар 1:
{{Кас-ислам
'''Умар ибн ал-Гьаттаб''', ''Омар ибн Хаттаб'' ({{lang-ar|عمر ابن الخطاب}} — ''`Umar ibn al-Khattāb'') ({{Дидедиз дата|||581}}—{{Кьена дата|3|10|644}}) — кьведлагьай [[хьалиф]] ([[634]]ай). Аль-Фарукъ тӀвар алай (гьахъ тапуникай хкуддайди), Ислам халифатдин кьведлагьай хьалиф тир (634–644). Суннитри ам кьуд гьахъ хьалифрикай сад хьиз кьазва. Имамит-шиитри ам гьич хьалиф хьиз кьабулзавач.
|тӀвар = Умар ибн Гьаттаб
|тамам тӀвар = {{lang-ar|عمر بن الخطاب}}
|шикил = Umar.png
|кьадар = 250
|къул =
|хьайила ганвай тӀвар = Умар ибн ал-Гьаттаб ибн Нуфайль ибн Абд аль-Узза ибн Кусай ибн Килаб ибн Мурра ибн Кааб
|лакӀабар = аль-Фарук, амир аль-муминин
|дидедиз хьайи чӀав = {{Дидедиз дата|||585}}
|дидедиз хьайи чка = [[Мекка]]
|кьиникьин чӀав = {{Кьена дата|3|11|644}}
|кьиникьин чка = [[Медина]]
|гьукумат = [[Пак Хьалифат]]
|миллет =
|дявеяр = <!-- Битва при Бадре, Битва при Ухуде, Битва у рва и Битва при Хайбаре-->
|аламатар =
|пеше = <!-- Род деятельности-->
|буба = аль-Хаттаб ибн Нуфайл
|диде =
|паб = Умм Кульсум бинт Асим, <br /> Умм Кульсум бинт Али
|титул = кьведлагьай хьалиф
|идара авунин девир = 634—644
|вилик хьайи кас = [[Абу Бакр]]
|чкадал акъвазнавайди = [[Усман ибн Аффан]]
|вакъиаяр =
|персонажар =
|тежриба = <!-- Школа, течение-->
|муаллимар =
|туькӀуьрунар = <!-- Сочинения-->
|жуьреба-жуьре =
|commonscat =Umar
}}
'''Умар ибн ал-Гьаттаб''', ''Омар ибн Хаттаб'' ({{lang-ar|عمر ابن الخطاب}} — ''`Umar ibn al-Khattāb'') ({{Дидедиз дата|||581}}—{{Кьена дата|3|10|644}}) — кьведлагьай [[хьалиф]] ([[634]]ай). Аль-Фарукъ тӀвар алай (гьахъ тапуникай хкуддайди), Ислам халифатдин кьведлагьай хьалиф тир (634–644634—644). Суннитри ам кьуд гьахъ хьалифрикай сад хьиз кьазва. Имамит-шиитри ам гьич хьалиф хьиз кьабулзавач.
 
== Уьмуьрни хьалиф хьайивал ==
Строка 7 ⟶ 39 :
 
== Халифат ==
634 йисуз Абу Бакр кьейила Умардикай хьалиф хьана Хьалифатдикай са куьруь чӀвун къене Мукьван Рагъакъатдай патан чӀехи гьукумат хьана. Гьа саягъ Палестина (634), Египет (639-642639—642) Амр ибн аль-Асди, Сирия Халид ибн аль-Валиддини Ирак Саад ибн Аби Вакъасди (636) къачуна. Гьа йисуз мусурманар Сириядин шегьер Ярмукдикни Иракдин шегьер Къадисиййадик [[Византий империя|Византиядинни]] персрин винел гъалибвал кьун. 638 йисан февралдиз Хьалиф Умар вичи къачунвай Иерусалимдиз атана.
 
640 йисалай [[Сасанидрин империя|Сасанидрин]] резиденция Истахр мусурманри женгина туна 649 йиссуз эхирни къачуна кӀукӀварна. Персарин винел гъалибвал къачурла Мидияда 642 йисуз цӀийиперсарин Сасанидрин гьукумат чкӀана. Византиядивай, вичикай Сирияни Египет хкатайла, мусурманрин гуьгъуьнин дявейрикай кьилди Анатолияда вич хуьз жезвай.
 
И гьяркьу къачунар авурла Ислам хьалифатди и вири чилер кьиле тухун патал са гьукуматдин система эцигуниз мажбур хьана. Сириядин хашпересриз чпин дин хуьз ихтияр ганвай. ЯтӀани абурун пара мумкинвилер сергьятнавай, абурун гьал писзавай.
 
== Диндин патай авунвай крар ==
Диндин патахъай пара еке мана авай, Умара вичин къуватдин чӀавуз Каабадал вегьезавай кисва гьукуматдин пулунихъ къачуз адан бурж тир. Гьавиляй а сифте мушрикрин адет мусурманрин гьукуатдин чӀехи лишанрикай сад хьана. ЯтӀани Умар чӀулав къванцӀиз акси хьана, вучиз лагьайтӀа ада ам мушрикрин девирдин куьгьне герек авачир, амукьнавай адет хьиз кьаз. ГьакӀни малум ава, Умара 638 йисуз Абрааман кӀвачин гелер алай къван Каабадин патаг вичин чкадал хтуниз бине тухузавай. Са сефердиз Меккада ятариг ацӀайла, амни галаз ам шегьердай ятари тухвана. Гьадалай гъейри, Рамадан вацра ада Таравих-капӀ тухузвай.
 
Вичин хьалифвилин чӀавуз Умара белайрикни масакӀавилер кухтуна. Ада абур Кьуръанда авай саягъ авунач - — Пайгъамбардин уьмуьрда хьайи саягъ цӀийи къанунар къачуна - — гьакӀни къванар вегьин, гъуьлуьз фейибуруз/паб гъанвайбуруз. Ада лагьайвал, къванер вегьин сифте Кьуръанда авай затӀ тир, ахпа анай акъуднавай. Са месэлада лугьузавай саягъ, ада лагьана: "Заз акуна, Расулюллагьди къванер гудай ихтияр ганвайди, гьавиляй чнани гузва. Эгера инсанри заз а кар пис цӀийивилерик кхьидачиртӀа за къванер гун Кьуръандин ктабдиз кхьидай, гьа кар вични чна дуьз кьатӀузава.
 
== Кьиникьни валадар ==