Пруссия: различия между версиями
Содержимое удалено Содержимое добавлено
Нет описания правки |
гъНет описания правки |
||
ЦӀар 10:
[[Файл:Preussen 1701 Königsberg.jpg|thumb|left|Пруссиядин курфюрст Фридрихдикай кёниг ийидай коронаци, Кёнигсберг, 1701]]
1701 й. [[Кёнигсберг]]да Фридрих Вильгельмдин хва, [[Бранденбург]]дин курфюрст [[III Фридрих]]дикай Пруссиядин кёнихь хьана [[I Фридрих]] тӀвар кьабулна. I Фридриха 1713 йисуз кьейила адан чкадал атана цӀийи кёнихь I Фридрих Вильгельм, Пачагь-солдат тӀвар къазанмиш авур. Гьадан девирдиз [[пруссиядин армия]] [[Европа]]да авайбурукай виридалайни зурбади хьана. 1740—1786 йисара Пруссиядин кёнихь II Фридрих ЧӀехиди тир. Адан чӀавуз Пруссияди пара дявеяр тухузвай. Гьа 1740 йисуз ада эгечӀна [[Австрия]]дихъ галаз дяве, адан провинция [[Силезия]] кьун патал. Дяведин эхирда ада гъалибвал кьуна Австриядивай а чил къакъудна Пруссиядик цӀийи провинция Силезия кутуна. 1756—1763 йисара Пруссия Ирид йисан дяведик квай, гьадани гъалибвал кьуна. Гьа чӀавунилай эгечӀна Пруссия Европадин чӀехи гьукуматрин цӀарцӀе гьатзава.
1786 йисуз II Фридрих кьейила, цӀийи кёнихь хьана адан хтулдикай — II Фридрих Вильгьельм. Адан чӀавуз Пруссия ажуз хьана, [[ЧӀехи Француз инкъилаб]] хьайила Пруссия Австриядихъ галаз Сифте [[Наполеон]]азакси коалициядин юкьв хьана. Ахпа Наполеона абур са шумуд сеферда катайла Пруссияди дяве акъвазарна 1795 йисуз [[Базель]]да договор ктӀуна. Кьве йис алатайла, 1797 йисуз ам кьена. ЦӀийи кёнихь адан хцикай хьана. III Фридрих Вильгьельм тӀвар кьабул авур. Гьамни пара ажуз пачагь хьана. 1806 йисуз ада Наполеоназ ультиматум гайила, 7 йикъалай Наполеон гьахьна Пруссиядиз. Йендани Ауэрштедтда Пруссиядин армия катайла адан кёнихьди договор ктӀуна 1807 йисуз Тильзитда. Гьа договорда Пруссиядикай пара чилер хкатнай. 1813 йисан январдиз а чилер Пруссияди кьулухъ къахчуна. Венадин конгрессда 1814—1815 Пруссияди вичин чилер (Рейндин Пруссия, [[Вестфалия]], [[Познань]]ни [[Саксония]]дин пай) кьулухъ къахчуна.
| |||