Кьибле Канададин инуит чӀал: различия между версиями

Содержимое удалено Содержимое добавлено
Великий и мощный Губин дятлит конурку Духового Поезда!!!
гъ Reverted 1 edit by 95.163.15.125 (talk) identified as vandalism to last revision by Legobot. (TW)
ЦӀар 1:
{{ЧӀал
#REDIRECT[[Я Губин/0.21169220679439604]]
| ранг = экскимос-алеут
| тӀвар = Кьебле Канададин инуит чӀал<br /> Inuktitut
| чпин чӀалал =
| уьлквеяр = [[Канада]]
| офицал чӀал = Канада (Нунавут ва Вини-чапла патан чилер)
| килигзавай организаци =
| рахазайбрин кьадар = 35 000
| рахунрай алай чка =
| чӀал ишелмишзава =
| кьена =
| категория = Кеферпатан Америкадин чӀалар
| синифриз паюн =
Эскимос-алеут хизан
: Эскимос чӀалар
:: Инуит чӀалар
::: '''Кьебле Канададин инуит чӀал'''
| кхьинар = инуит алфиб, латин алфиб
| ГОСТ 7.75-97 =
| ISO1 = iu
| ISO2 = iku
| ISO3 = ike
}}
[[Файл:Inuktitut dialect map.svg|thumb|290px|<font color="grey">Инуит чӀалал картал рахазвай чилер</font> ]]
 
'''Кьибле Канададин инуит чӀал''' ва икӀа '''Инуктитут чӀал''' — (ину. ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ ''Inuktitut ''; {{lang-en|Inuktitut, Eastern Canadian Inuit language}}) — чӀал Кьибле Канададин инуит халкьдин [[эскимос-алеут чӀалар]]ин. Рахазай ксар амма чӀалал Чапла [[Канада]]да 35 000 инсан кьван. Офицал чӀал Канадада (Нунавут ва Вини-чапла патан чилер).
 
== Кьибле Канададин инуит нугъатар ва рахунар ==
* '''Kivalliq''' (инуит ᑭᕙᓪᓕᕐᒥᐅᑦ ''Kivallirmiut, Kivallirmiutut, Kivallirmiutun, Inuktitun''; ингл. ''Kivalliq, Keewatin dialect, Caribou dialect, Caribou Inuit'' (''sensu stricto'')). Нунавутда ᖃᒪᓂᑦᑐᐊᖅ (Qamanittuaq/Baker Lake) ва ᑎᑭᕋᕐᔭᖅ (Tikirarjuaq/Whale Cove) шегьерарда.
** Qaernermiut (ингл. ''Qairnirmiut subdialect''). Рахунар: '' Qaernermiut, (?) Harvaqtormiut''
** Hauneqtormiut ва икӀа Kangiqliniqmiut (ингл. ''Hauniqturmiut subdialect'')
** Padlermiut (ингл. ''Paallirmiut subdialect'')
** Ahiarmiut (ингл. ''Ahiarmiut subdialect'')
* '''Aivilik''' (инуит ''Aivilingmiutut, Inuktitut''; ингл. ''Aivilik dialect, Walrus Inuit''). ᓴᒡᓕᖅ (Sagliq/Southampton Island), ᐃᒡᓗᓪᓕᒑᕐᔪᒃ (Igluligaarjuk/Chesterfield Inlet) ve ᑲᖏᖅᖠᓂᖅ (Qangiqłiniq/Rankin Inlet) шегьерарда.
** Sallirmiut (ингл. ''Southampton subdialect'')
** Rankin (ингл. ''Rankin subdialect''). Рахунар: ''Aivilingmiut, (?) Amitormiut''
* '''Кеферпатан Qikiqtaaluk''' (инуит ''Qikiqtaaluk uannangani, Inuktitut''; ингл. ''North Baffin dialect, North Qikiqtaaluk dialect''). Нунавутда ᐃᒡᓗᓕᒃ (Iglulik/Igloolik), ᓴᓂᕋᔭᖅ (Sanirajaq/Hall Beach), ᒥᑦᑎᒪᑕᓕᒃ (Mittimatalik/Pond Inlet), ᑲᖏᖅᑐᒑᐱᒃ (Kangiqtugaapik/Clyde River), ᐃᒃᐱᐊᕐᔪᒃ (Ikpiarjuk/Arctic Bay), ᓇᓂᓯᕕᒃ (Nanisivik), ᖃᐅᓱᑦᑐᖅ (Qausuittuq/Resolute) ve ᐊᐅᔪᐃᑦᑐᖅ (Aujuittuq/Grise Fiord) шегьерарда.
** Tununirmiut (ингл. ''Tununirmiut subdialect''). Рахунар: ''Nedlungmiut, Tununirusirmiut, Tununermiut, Mittimatalingmiut [халкь] Mittimatalingmiutut [чӀал], Aggomiut, (?) Pilingmiut''
** Iglulirmiut (ингл. ''Iglulingmiut subdialect'')
* '''South Qikiqtaaluk''' (инуит ''Qikiqtaaluk nigiani, Inuttitut''; ингл. ''South Baffin dialect'' (''sensu lato''), ''South Qikiqtaaluk dialect''). Нунавутда ᑲᖏᖅᑐᒑᐱᒃ (Kangiqtugaapik/Clyde River), ᕿᑭᖅᑕᕐᔾᔪᐊᖅ (Qikiqtarjuaq/Broughton Island), ᐸᖕᓂᖅᑐᐅᖅ (Pangniqtuuq/Pangnirtung), ᐃᖃᓗᐃᑦ (Iqaluit/Frobisher Bay), ᑭᖕᒥᕈᒃ (Kingmiruk/Lake Harbour) ва ᑭᙵᐃᑦ (Kinngait/Cape Dorset) шегьерарда.
** Кьиблединни рагъэкъечӀдайдан арадин нугъат (ингл. ''Southeast Baffin subdialect, East Baffin dialect''). Рахунар: ''Akudnirmiut, Padlimiut, Qinguamiut, Saumingmiut, Kingnaitmiut, Qinguamiut, Okomiut, Talirpingmiut''
** Кьиблединни рагъакӀидайдан ара нугъат (ингл. ''Southwest Baffin subdialect, South Baffin dialect'' (''sensu stricto'')). Рахунар: ''Kingarmiut ва икӀа Sikosuilarmiut (ингл. ''Cape Dorset dialect''), Akuliarmiut, Nugumiut, Qaumauangmiut''
* '''Нунавик''' (инуит ''Inuttitut, Nunavimmiutitut, Nunavimiut''; ингл. ''Nunavik dialect, Arctic Quebec Inuit''). ᑰᑦᔪᐊᕌᐱᒃ (Kuujjuaraapik/Great Whale River), ᐅᒥᐅᔭᖅ (Umiujaq), ᐃᓄᑦᔪᐊᖅ (Inujjuaq/Inukjuak), ᐳᕕᕐᓂᑐᖅ (Puvirnituq), ᓴᓂᑭᓗᐊᖅ (Sanikiluaq), ᒣᓚᓯᒃᑯᑦ (Mailasikkut/Chisasibi), ᐊᑯᓕᕕᒃ (Akulivik), ᐃᕗᔨᕕᒃ (Ivujivik), ᓴᓪᓗᐃᑦ (Salluit), ᑲᖏᖅᓱᔪᐊᖅ (Kangiqsujuaq), ᖁᐊᖅᑕᖅ (Quaqtaq), ᑲᖏᕐᓱᒃ (Kangirsuk), ᐊᐅᐸᓗᒃ (Aupaluk), ᑕᓯᐅᔭᖅ (Tasiujaq), ᑰᑦᔪᐊᖅ (Kuujjuaq/Fort Chimo), ᑲᖏᖅᓱᐊᓗᑦᔪᐊᖅ (Kangiqsualujjuaq), ᑕᕐᐸᖓᔪᖅ (Tarpangajuq) ва ᑭᓪᓕᓂᖅ (Killiniq/Port Burwell) шегьерарда.
** Tahagmiut ва икӀа Tarramiut [халкь] Tarramiutut ва икӀа Taqramiutut [чӀал]. Рахунар: ''Nuvugmiut, Ungavamiut, Tahagmiut''
** Siqinirmiut. Рахунар: ''Koksoakmiut, Kangiqsualujjuamiut, Kidlinungmiut''
** Itivimiut
** Qikirtamiut (ингл. ''Belcher Islands Inuit'')
* '''Нунатсиавут''' ва икӀа '''Лабрадор''' (инуит ''Inuttut, Inuttitut, Nunatsiavummiutut, Labradorimiutut''; ингл. ''Labrador Inuttut, Labrador Inuttitut''). Naini (Nain), Hopedale, Maqûvik (Makkovik), Ukkusitsalik (Davis Inlet), Vaali (Goose Bay-Happy Valley), Nutâk (Nutak), Hebron†, Tikirarsuarusik (Rigolet) шегьерарда.
** Кеферпатан Нунатсиавут (ингл. ''Northern Labrador subdialect, Labrador Inuttut'' (''sensu stricto'')). Рахунар: ''Kongithlushuamiut, Chuckbuckmiut, Nunenumiut, Avitumniut''
** Риголет (ингл. ''Rigolet subdialect, Rigolet Inuttut''). : ''Aivitumiut, (?) Netcetumiut, (?) Puthlavamiut''
 
== Инуит ва Латин алфиб ==
{| class="wikitable"
|-
! куьруь !! йаргъи !! латин !!!! куьруь !! йаргъи !! латин !!!! куьруь !! йаргъи !! латин !!!! эхир !! латин
|-
| ᐃ || ᐄ || i (ii) |||| ᐅ || ᐆ || u (uu) |||| ᐊ || ᐋ || a (aa) |||| ᐦ || h
|-
| ᐱ || ᐲ || pi |||| ᐳ || ᐴ || pu |||| ᐸ || ᐹ || pa |||| ᑉ || p
|-
| ᑎ || ᑏ || ti |||| ᑐ || ᑑ || tu |||| ᑕ || ᑖ || ta |||| ᑦ || t
|-
| ᑭ || ᑮ || ki |||| ᑯ || ᑰ || ku |||| ᑲ || ᑳ || ka |||| ᒃ || k
|-
| ᒋ || ᒌ || gi |||| ᒍ || ᒎ || gu |||| ᒐ || ᒑ || ga |||| ᒡ || g
|-
| ᒥ || ᒦ || mi |||| ᒧ || ᒨ || mu |||| ᒪ || ᒫ || ma |||| ᒻ || m
|-
| ᓂ || ᓃ || ni |||| ᓄ || ᓅ || nu |||| ᓇ || ᓈ || na |||| ᓐ || n
|-
| ᓯ || ᓰ || si |||| ᓱ || ᓲ || su |||| ᓴ || ᓵ || sa |||| ᔅ || s
|-
| ᓕ || ᓖ || li |||| ᓗ || ᓘ || lu |||| ᓚ || ᓛ || la |||| ᓪ || l
|-
| ᔨ || ᔩ || ji |||| ᔪ || ᔫ || ju |||| ᔭ || ᔮ || ja |||| ᔾ || j
|-
| ᕕ || ᕖ || vi |||| ᕗ || ᕘ || vu |||| ᕙ || ᕚ || va |||| ᕝ || v
|-
| ᕆ || ᕇ || ri |||| ᕈ || ᕉ || ru |||| ᕋ || ᕌ || ra |||| ᕐ || r
|-
| ᕿ || ᖀ || qi |||| ᖁ || ᖂ || qu |||| ᖃ || ᖄ || qa |||| ᖅ || q
|-
| ᖏ || ᖐ || ngi |||| ᖑ || ᖒ || ngu |||| ᖓ || ᖔ || nga |||| ᖕ || ng
|-
| ᙱ || ᙲ || nngi |||| ᙳ || ᙴ || nngu |||| ᙵ || ᙶ || nnga |||| ᖖ || nng
|-
| ᖠ || ᖡ || łi |||| ᖢ || ᖣ || łu |||| ᖤ || ᖥ || ła |||| ᖦ || ł
|}
 
== Грамматика ==
{| border="0" cellpadding="5" cellspacing="5"
|- bgcolor="#aaaaaa"
|'''теквилин<br />нумер'''
|'''къушавилин<br />нумер'''
|'''гзафвилин <br />нумер'''
|'''лезгидал'''
 
|- bgcolor="#dddddd"
|ᐃᖃᓗᒃ iqaluk
|ᐃᖃᓘᒃ iqaluuk
|ᐃᖃᓗᐃᑦ iqaluit
|балугъ
 
|- bgcolor="#dddddd"
|ᐃᕐᖑᓯᖅ irngusiq
|ᐃᕐᖑᓰᒃ irngusiik
|ᐃᕐᖑᓰᑦ irngusiit
|сукӀра
 
|- bgcolor="#dddddd"
|ᓵ saa
|ᓵᒃ saak
|ᓵᑦ saat
|стол
 
|- bgcolor="#dddddd"
|ᑎᑎᕋᐅᑦ titiraut
|ᑎᑎᕋᐅᑏᒃ titirautiik
|ᑎᑎᕋᐅᑏᑦ titirautiit
|pencil
 
|- bgcolor="#dddddd"
|ᐅᑳᓚᐅᑦ uqaalaut
|ᐅᑳᓚᐅᑏᒃ uqaalautiik
|ᐅᑳᓚᐅᑏᑦ uqaalautiit
|телефон
|}
 
== Баянар ==
{{Баянар}}
 
== ЭлячӀунар ==
* [http://www.livingdictionary.com/ Inuktitut Living Dictionary]
* [http://www.tusaalanga.ca/ Tusaalanga Inuktitut (Learning Inuktitut Online)]
 
[[Категория:Эскимос-алеут чӀалар]]