|
|хьайила ганвай тӀвар =
|лакӀабар = «Кефчи Къудрат», «Кьилегь Къудрат»
|дидедиз хьайи чӀав = [[{{Дидедиз дата|||1922 - йис]]}}
|дидедиз хьайи чка = [[КцIар район]], [[Кьилегь]]
|кьиникьин чӀав = [[2003 - йис]]ан{{Кьена дата|26 кьамуг (июнь)|6|2003}}
|кьиникьин чка = КцIар район, Кьилегь
|гьукумат = Азербайжандин ССР
}}
'''Къудрат Кибечханан хва Велиханви''' (1922 - йис, [[КцIарКцӀар район]], [[Кьилегь]] хуьр — 2003 - йисан 26 кьамуг (июнь), [[КцIарКцӀар район]], [[Кьилегь]] хуьр) — лезги [[зари]]. [[ХХ виш йисузйис]]уз [[Къуба]] пата арадал атай лезги зариятдин тIвар -тӀвар — ван авай векилрикай, вичин шиирар "«Кефчи Къудрат"» ва "«Кьилегь Къудрат"» лакIабралдилакӀабралди кхьей, лезги [[зарият]]дин зари. Адан поэзияди лезги фольклордай миже къачунва ва зариди чи зариятдин зурба классикар тир [[Етим Эмин]]ан, [[СтIал Сулейман]]ан ва [[Хуьруьг Тагьир]]ан традицияр чIехичӀехи устIарвилелдиустӀарвилелди давамарнава.
== Умуьрдикай ==
Велиханви Къудрат [[1922 - йис]]уз [[Азербайжан]] Республикадин [[КIцар район]]дин [[Кьилегь]]рин хуьре дидедиз хьана. Хайи хуьре ирид йисан мектеб куьтягьайдалай кьулухъ, уьмуьрдин жегьил чIаварчӀавар [[Ватандин ЧIехи дяве]]дин йисарал дуьшуьш хьайи жегьил зари 1942 - — йисуз фронтдиз рекье гьатна. Дяведин вахтунда адал 5 хер хьана. Ам Ватандин ЧIехиЧӀехи дяведин I дережадин ордендиз ва маса пишкешриз лайих хьана.
Велиханви Къудратахъ галаз ихтилатдай:
<blockquote>" -« — ''Хайи хуьруьз хтана бубадин кIвал -кӀвал — югъ авай гьал акурла зи вилерилай мичIивалмичӀивал фена. [[ЧIере]]йрик галай кIарасарникӀарасарни кваз хкудна канвай ина ацIукьнавайацӀукьнавай чаз мукьва са дишегьлиди. Мажбур хьана Гьасанбег лугьудай къуншидин кIвалекӀвале амукьна, дяведай къуьнерик галаз хтай шинелдик къаткиз - — къарагъиз мажбур хьанай зун...зун…''"»</blockquote>
Ахпа, куьмекдивди хайи кIвалкӀвал туьхкIуьртуьхкӀуьр хъувуна къайдадиз хкай жегьилди, 1948 - — йисуз Жавагьир тIвартӀвар алай папахъ галаз хзан туькIуьрнатуькӀуьрна, веледрин иеси хьанва. Дяведилай гуьгъуьнин йисара Къ. Велиханви сифте колхозда, 1964 - йисалай совхозда фяле кIвалахнайкӀвалахнай.
<blockquote>" -« — Шиирар кхьиз жува - — жув кьатIайдалайкьатӀайдалай, мектебда кIелдайкӀелдай чIавалайчӀавалай кьил кутунай за. - — Рагьмет хьанвай Мирзагъа муаллимдиз кхьей цIарарцӀарар къалурайла ада давамарун ва гзаф кIелункӀелун меслятнай. За адан гафуниз амална. Кьуьзуь жедалди улуб акъудиз хьаначтIанихьаначтӀани, теснифриз ара ганач..."ганач…»</blockquote>
Им заридихъ галаз адан рикIрикӀ алай "КцIарин"«КцӀарин» редакцияда эхиримжи гьалтун ва ихтилат хьанай.
Чан аламаз вичин шииррин са бегьем улуб акъудиз тахьай и зурба зари 2003 - — й йисан 26 - — кьамугдиз (июндиз) хайи хуьре рагьметдиз фена ва ана кучуднай.
==ТуькIуьрай ТуькӀуьрай эсеррикай ==
Къудрат Велиханви шиирар кхьиз жегьил яшарилай эгечIайдиэгечӀайди я. Адан къелемдин сифтегьан бегьерар кIанивилинкӀанивилин лирикадин шиирар тир. Гуьгъуьнай, уьмуьрдин цуьк ахъайнавай бере инсаф тийир дяведин йисарал аватай зариди, и йисара Ватан хуьниз эвер гузвай, ягъи душмандиз вири Советрин халкьдин нифрет къалурзавай ва гьакIнигьакӀни хайи Ватандал, уьмуьрдал кьарувиликай пара шиирар кхьена.
Дяведилай гуьгъуьнин йисара Къ. Велиханвидин шииррин тематика гегьенш ва жуьреба - — жуьреди жезва. И девирда адан къелемдикай, чими гьиссерин лирикадинни гьакIнигьакӀни хци сатирадин шиирар хкатзава.
Къудрат Велиханован шиирар сифте яз, 1948 - — й йисуз [[Дукъузпара район]]дин “Эренлардин«Эренлардин сес”сес» газетда акъатна. Гуьгъуьнай, адан эсерар "«Къизил Къусар"» газетдин чинра, [[Баку]]да лезги чIалалдичӀалалди акъатай "«Самурдин авазар"», "«Бахтунин эквер"», "«Бахтавар чил"» альманахра басма хьана.
А. Мирзебегвиди Къудрат Велиханвидикай кхьей макъаладин кьатIкьатӀ:
{{цитата|Заз Къудрат Велиханов сифте яз [[1980 - йис]]уз акунай. Ада а чIавуз [[Лезги Нямет]]а регьбервалзавай "РикIин гаф" тIвар алай зариятдин кIватIалда иштиракзавай. Ам яхун якIарин, сая къилихрин, чина, халкьдин арада лугьудайвал, нур авай итим тир. [[Лезги Нямет]]а чаз, жегьил зарийриз гьамиша Къудрат Велиханвидилай чешне къачун, гьадавай поэзиядин сирер чирун меслят къалурдай. Ада Къ. Велиханви "чан алай классик" я лугьудай. Чаз Къудрат Велиханвидихъ галаз гзаф тилитра поэзиядин межлисра санал хьун, [[Баку]]дин ва [[Магьачкъала]]дин рекьера рекьин дуствал авун, адан шиирар халкьди гьикI кьабулзаватIа шагьид хьун кьисмет хьанай. РикIивайни ам халкьди чан алай классик хьиз, гзаф хушвилелди кьабулдай ва адан шиирриз дикъетдалди, саки нефесни къачун тавуна яб гудай.
Къудрат Велиханви алай девирдани кIелзавайбурун гзаф рикI зарийрикай сад я. Адан шииррикай гзафбуруз гьевескар композиторри гьаваяр туькIуьрнава ва жегьил манихъанри абур мехъерик, межлисра ва концертра чIехи гьевесдалди тамамарзава.
Алай йисуз Къудрат Велиханви дидедиз хьайидалай инихъ 90 йис тамам жезва. И чIехи заридин юбилей лайих авазвилелди кьиле тухун ва адан шииррин са улуб хьайитIани акъудун чи вилик акъвазнавай пак буржийрикай сад я. Агъадихъ чна заридин шииррикай са бязибур кIелзавайбурун ихтиярдиз гузва.}}
== Бязи чешнеяр ==
'''АХВАР'''
<poem>Сад атана булахдал ▼
Назназидик гар галаз:
Ашукь хьана дамахдал
Вилерик ахвар галаз.
РикIРикӀ хурудай экъечlнаэкъечӀна. ▼
Рушан патав катна зи.
Руш кьадайла патав гвай
Кац капашда гьатна зи.
Уях хьана ахваркай,
Кьил хурудал кватна зи,
Хабар кьунач гьалдикай,
Эй Кефчи Къудрат, на зи. </poem>▼
▲Эй Кефчи Къудрат, на зи.
== ЭлячӀунар ==
* [http://alamjurnal.com/ Чан аламаз классикдиз элкъвей зари]
* [http://www.gusarpress.com/dbiyyat/296-e-90 КцIарКцӀар шегьердин «КцIарКцӀар» обществодинни - — политикади газетда Къудрат Велиханвидикай макъала]
[[Категория:Зарияр]]
| 