Википедия

Бежта белген: различия между версиями

Интерактивная навигация по истории
Вилик алатай дуьзар хъувунЦIийи масакIавилер
Содержимое удалено Содержимое добавлено
ВизуальныйВики-текст
Нет описания правки
ЦӀар 64:
 
Райондин чилерин майдан — 575 км² я.
 
===Климат===
Белгендин климат, къайи яргъи хъуьтIуьвни куьруь гаталди тафават авай, юкьван гьалдин — мекьи я. Белгендин гьавадин вини дережадин ламувал набататрин хъсан экъечIуниз куьмек гузва. Хъчарин жуьреба - жуьревилив ва булвилив тафават авай гегьенш чIурар, белгендин асул девлет я. Гьавиляй хуьруьн майишатдин асул кIвалахар ина лежбервални малдарвал я.
 
===Минерал чешмеяр===
Белгендин чилера пара кьадарда гъвечIи ва чIехи минерал цин чешмеяр ава: недай затIар гьазуруниз виже къведай кьел квай, сода квай ятар, ва сагъардай экъуьнар ийидай гугурт, гургуртни - водород ва шуьтруь ракьун чими ятар.
 
== Тарих ==
Бежта белген [[1992 йис]]уз арадал гъанвай ва [[Дагъустан Республика]]динни гьакIни нири [[Урусат Федерация]]дин административивлин паюнда
уникум тир гьал я.
 
Дагъустан Республикадин Конституцияди тайинарнавайвал Бежта белген [[Цунтин район]]дин составдик акатзава.
 
== Агьалияр ==
[[2008 йис]]ан малуматриз килигна, белгендин агьалийрин кьадар 9,5 агъзур кас тир. Чкадин миллетар — [[бежтинар]] ва [[гунзибар]] я, [[бежтин чIал|бежтин]] ва [[гунзиб чIал]]арал рахазвайди я. <ref>[http://lingvarium.org/maps/caucas/9-andido.gif Этнокарта Западного Дагестана. Андо-цезские языки]</ref> Диндал гьалтайла вири [[сунияр|суни]] - [[мусурманар]] я.
<!-- Райондин агьалийрин чIехи пай туьрк халкьариз къвезва ([[къумукъар]], [[ногъаяр]] — 65 % - лай пара, [[2002 йис]]). Суван халкьар (аварар, даргияр, яхулар, рутулар) и райондиз [[XX виш йис]]ан юкьварай куьч хьана ацукьиз эгечIнай.<ref>[http://lingvarium.org/maps/caucas/8-dag.gif Этнокарта Южного, Западного и Центрального Дагестана. Нахско-дагестанские языки]</ref> Районда [[урусар|урусрин]] пай [[1939 йис]]уз 20,6 % - дилай [[2002 йис]]уз 0,9 % - дал кьван агъуз хьанвай.<ref>[http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/rndaghestan.html Население Дагестана]</ref>
 
[[2011 йис]]ан агьалияр сиягьдиз къачунин нетижадиз килигна, районда 45 701 кас яшамиш жезвай.
[[2010 йис]]ан малуматриз килигна, районда 45 073 кас яшамиш жезвай. <br />
[[2002 йис]]ан Вири Урусатдин агьалияр сиягьдиз къачунин малуматриз килигна, районда миллетрин состав <ref>[http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/babayurt02.html Данные по переписи 2002 года]</ref>:-->
 
[[2009 йис]]ан 1 январь тарихдин малуматрив кьурвал «Бежта белген» муниципалитетдин миллетрин состав<ref>[http://president.e-dag.ru/map/25/ Бежтинский участок]</ref>:
{|class="wikitable sortable"
|-
Строка 101 ⟶ 107 :
Райондик 4 муниципалитетдин образование (хуьруьнсовет) акатзава <ref>[http://pravo.levonevsky.org/bazazru/texts06/txt06121.htm ЗАКОН РЕСПУБЛИКИ ДАГЕСТАН ОТ 13.01.2005 N6 О СТАТУСЕ И ГРАНИЦАХ МУНИЦИПАЛЬНЫХ ОБРАЗОВАНИЙ РЕСПУБЛИКИ ДАГЕСТАН]</ref>.
 
Бежта белгендин хуьруьнсоветар ва абурук акатзавай 12 хуьрер, ('''къалин''' шрифтдив администрациярин юкьвар къалурнава);
 
# [[Бежта хуьруьнсовет|«Бежта» хуьруьнсовет]] — [[Ахайотар]], [[Ачи-Чунгур]], '''[[Бежта]]''', [[Караузек]], [[Качалай]], [[Каратуьбе]] ва [[40 лет Октября]] хуьрер.
# [[Тлядал хуьруьнсовет|«Тлядал» хуьруьнсовет]] — '''[[Тлядал]]''' хуьр.
# [[Хашархота хуьруьнсовет|«Хашархота» хуьруьнсовет]] — '''[[Хашархота]]''' хуьр.
# [[Гунзиб хуьруьрсовет|«Гунзиб» хуьруьрсовет]] — '''[[Гарбутль]]''', [[Гунзиб]] ва [[Нахада]] хуьрер — гунзибар.
 
===Хуьрер - анклавар===
<!--Административвилелди ИдалайБежтин гъейри,белгендиз Бабаюртталукь райондин12 чилерахуьруькай административвилелдиругуд муькуьхуьр районриз талукь[[Бабаюрт тиррайон]]дин хуьрерчилерал аваала. (анклавар)<ref>[http://babajurtovskiy.dag.sudrf.ru/modules.php?name=info_court&id=4 Бабаюртовский районный суд Республики Дагестан]</ref>:-->
 
Бабаюрт райондин чилерал алай Бежтин белгендин (Цунтин райондин) хуьрер: [[Ахайотар]], [[Ачи-Чунгур]], [[Караузек]], [[Качалай]], [[Каратуьбе]] ва [[40 лет Октября]].
 
== Баянар ==
Строка 115 ⟶ 123 :
 
== ЭлячIунар ==
* [[http://president.e-dag.ru/map/25/ Дагъустан Республикадин президентдин сайтун Бежта белгендикай малуматар]]
 
{{Бежта райондинбелгендин яшамиш жезвай чкаяр}}
{{Дагъустан}}
 
Чешне "https://lez.wikipedia.org/wiki/Бежта_белген" я